''Ombudsmanlık sisteminin etkin kullanımı yurttaş odaklı denetimi artırır''

Ombudsmanlık sisteminin Türkiye’de 2013 yılından bu yana “Kamu Denetçiliği Kurumu” adı ile faaliyette bulunduğunu ancak toplumda henüz tam olarak tanınmadığını belirten İzmir Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Şükrü Mert Karcı, “Var olan klasik denetim kurumları, yurttaş odaklı denetimi sağlamak açısından yeterli değildir. Ayrıca bir bürokratik sorun olarak, klasik denetim kurumları en etkin düzeyde faaliyet gösterseler bile, bürokratik öngörülemezlikler yüzünden halkın mağduriyetleri yüzde 100 giderilememektedir. O nedenle ombudsmanlık sisteminin etkin olarak kullanımına ihtiyaç vardır” dedi.

Toplumsal farkındalık henüz oluşmadı
Kamu Denetçiliği Kurumu’na 2013 yıllında 7 bin 638 şikâyet yapılırken 2014 yılında bu rakam 5 bin 639’a geriledi. Kuruma başvuru yapılan şikâyetlerin gruplanmasında “kamu personel rejimine” yönelik olarak şikâyetler ilk sırayı alırken bu grubu “eğitim-öğretim, gençlik ve spor”, “ekonomi, maliye ve vergi”, “insan hakları” ve “çalışma ve sosyal güvenlik” alanları takip ediyor. “Ombudsman/İskandinav Modelleri ve Türkiye Uygulaması” başlıklı bir çalışması da bulunan Yrd. Doç. Dr. Karcı, Kamu Denetçiliği Kurumunun raporlarına göre kurumun tavsiye kararlarına kamu kuruluşlarınca uyma oranının 2013 yılında yaklaşık yüzde 21 olduğunu ifade etti ve “Kurum kararlarının etkinlik kazanması için yönetsel sistemimizin uyumlaştırılmasının yanında, toplumda ve bürokraside Ombudsman farkındalığının yaratılması gerekmektedir” değerlendirmesinde bulundu.

Toplumsal bilinci artırıyor

Kamu Denetçiliği Kurumu’nun sadece şikâyetlerle ilgilenmediğine de dikkat çeken Karcı, “Kurum şikâyetlerle ilgilenmesinin yanı sıra iyi yönetim için öneriler sunmakta, yurttaşların hakları konusunda bilinçlenmeleri ve hak arama kültürünün yaygınlaşması için eğitilmeleri konularında katkı sağlamaktadır. Kötü yönetim uygulamalarını açığa çıkardığı gibi kamu görevlilerinin iyi yönetim uygulamalarını da desteklemektedir” derken kurumun tavsiye kararları sunmasının sorunları medyatikleştirme yoluyla etkinlik göstermesine sebep olduğunu ve bu yolla bireysel çözümlerden ziyade yönetsel hastalıklar konusunda toplumda bilincin arttırılmasında önemli bir işlev yerine getirdiğini söyledi.

OMBUDSMANLIK NEDİR?

Kamu yönetiminin denetimi konusunda klasik denetim kurumlarından farklı olarak çalışan; yönetimin işlem ve eylemlerinin yanı sıra tutum ve davranışlarıyla ilgili yurttaş şikayetlerini de inceleyen; bağımsızlık ve tarafsızlık ilkelerine göre faaliyet gösteren ancak bağlayıcı karar alamayan, tavsiye niteliğinde kararlar sunan kurumlar ve bu kurumların temsilcisi kişiler ombudsman olarak adlandırılmaktadır. Kamu yönetiminin denetimiyle görevli çeşitli kurumların yanında, öngörülemeyen bürokratik sorunların çözümü amacıyla görev yapmakta; diğer denetim kurumlarına alternatif olmayıp, genel denetim sistemini tamamlayıcı işlev göstermektedir.