Z Kuşağını Anlamak

2000 - 2019 yılları arasında doğanlar. Yaşayan son kuşak. Ancak, 2020 yılından itibaren covid-19 sürecinin yaşam kalıplarını derinden etkilemesiyle bundan sonraki kuşağın, “Alfa” kuşağı olarak adlandırılması beklenmekte. Kimi uzmanlar, Z kuşağının hala devam ettiği düşüncesinde.

Z kuşağı; Kristal Nesil, Derin Duygusal Nesil, Dijital Çocuklar, .com Çocukları, Medya Kuşağı, Net Kuşağı, İnternet Kuşağı, Ben Jenerasyonu, Milenyum Sonrası Kuşağı gibi isimlerle anılmakta. Her an online oldukları için Instant Online Kuşağı ve aynı anda birden fazla işle meşgul olduklarından M Kuşağı (Multitasking) olarak da bilinmekte.

Bu dönemde dünyada; Dünya ekonomisinde para ve finans bolluğu yaşandı. İletişim ve ulaşım alanında büyük gelişmeler yaşandı. Dijital araç ve gereçlerde devrim niteliğinde yenilikler ortaya çıktı. Akıllı telefonlar üretildi ve kullanıma başlandı.

Bu dönemde ülkemizde; Doğalgaz kullanımı her alanda yaygınlaşarak, enerji kullanım ve tüketim alışkanlığı değişti. Sosyal medya çok yaygınlaştı. İnternetten e-ticaret, youtube aboneliği, internet site yönetimi gibi alanlarda para kazanma anlayışı ortaya çıktı.

Y kuşağı otoriteye karşı gelerek, kavga ederek istek ve beklentilerini ortaya koydular. Z kuşağı, Y kuşağının kavga ederek ve çatışarak kendilerini özgürce ifade edebilme mücadelesinin kazanımları sonrasında dünyaya geldiler. Y kuşağı, karsavuran aracın karla kaplı yolu açması gibi. Anne ve babanın çocuk üzerindeki otoriter ve katı tutum içeren hakimiyetini kırarak anne-baba ve çocuk arasında bir iletişim kanalı açtı. Y kuşağı, ebeveynlerin çocuk yetiştirme tarzını evrimleştirdi. Z kuşağı, çocukların istekleri karşısında anlayış kazanmış anne-babaları buldular. Yine bu kuşak, çatışma yerine ebeveynleri ikna ederek, onları değişime zorlayarak hatta değişimi benimseterek arzu ve isteklerini ortaya koymaktalar.

En belirgin karakteristik özellikleri

* Yaratıcı ve üretkenler. Sürekli araştırma ve gelişme peşindeler. Değişime çok kolay uyum sağlayabiliyorlar.

* Teknolojinin içine doğdular. Anne ve babaların Z kuşağı ile en çok çatışma yaşadığı alan, teknoloji kullanımı. Teknolojiyle yoğun ilişki içinde olmaları, dünyanın topluma dayattığı teknolojik imkanların bombardımanı altında kalmalarından.

* Çok dürüst ve doğrucu bir nesil. Hak, hukuk ve adalet temeli üzerine ilişkilerini geliştirmekteler. Hileye ve aldatmacaya başvurmuyorlar, başkalarının kötülüğünden beslenmiyorlar.

* Ayrımcılığa ve ötekileştirmeye son derece karşılar. Bu tür dayatmalar karşısında eşitlikçi anlayışlarından asla taviz vermiyorlar. Farklı inanç, felsefi düşünce ve sosyo-ekonomik yapıda olan kişiler, ortak noktalarını keşfederek ve uzlaşarak birlikte yaşayabiliyorlar.

* İnsanlık tarihinin el, göz ve fiziksel koordinasyonun en uyumlu olduğu nesildir. El, göz ve hareket gerektiren becerilerde çok başarılılar. Ruhsal, zihinsel ve fiziksel alanda uyumlu bir şekilde koordinasyon becerisi gösterebiliyorlar.

* Sosyal ve fiziksel çevreyi algılamada, akıl ve zihinsel becerileri kullanıyorlar. Bir düşünce veya iş, akla ve mantığa yatkınsa o işi yapıyor, yatmıyorsa kibarca yapamayacağını ifade edebiliyorlar.

* Toplumsallaşmadan ziyade bireyselleşmeyi önemsiyorlar. Kendi kişisel gelişim ve ilerlemelerine çok daha fazla önem veriyorlar. Gruba ve kitleye ait olan değil, bireye ait olanı tercih ediyorlar.

* Bir iş yaparken eğlenmek istiyorlar. Bir işi zevk alarak ve keyif duyarak yapmak istiyorlar. Çok fazla zorluğa gelmiyorlar. Kendilerini mutlu edecek yaşam tarzını çok önemsiyorlar.

* Özgüvenleri çok yüksek. Kendilerini çok doğru ve düzgün ifade edebiliyorlar. Dili çok etkili kullanıyorlar.

* Anne ve babalar zeki ve yetenekli Z kuşağına yetemediklerini ve anlamakta güçlük çektiklerini ifade etmekteler.

* Gündelik sorunları görmezden geliyorlar. Aile içinde görev ve sorumluluk alma konusunda isteksizler.

* Baby Boomers ve X kuşağı, kendilerinden olma bu çocuklara sanki başka gezegenden gelmiş gibi bakmaktalar. Anne ve babaların suçlamalarına ve yargılamalarına maruz kalabilmekteler.

Kişilik Özellikleri

- Dürüst ve gerçekçidirler. İş ve toplumsal ilişkilerde doğruluktan ve dürüstlükten yanalar. Olaylara ve düşüncelere gerçekçi bir gözle bakıyorlar. Doğruluk bunların en vazgeçilmezleri. Algı yönetimine ve yönlendirmelere asla kapılmıyorlar.

- Zihinsel beceri düzeyleri yüksektir. Anlama, kavrama, algılama ve ifade etme becerileri kendinden önceki kuşaklara göre çok gelişmiştir. İnsanlık tarihinin en zeki neslidir. Dil ve anlatım becerileri çok gelişmiştir. Zamanın çocukları kavramı tam da bunların için denilmektedir.

- Duygusal bir nesildir. Ruhsal ve sosyal olgunluk düzeyleri çok yüksektir. Anne-baba ve yetişkinlerle sosyal ve fiziksel çevrenin sorunları hakkında konuşabiliyor, çözüm üretebiliyor. Kedi, köpek besleme bu nesilde daha yaygın.

- Çok pragmatist (faydacı) bir nesildir. Bir iş yaparken, ne yararı olabileceğini bilmek istiyor. Elle tutulur ve gözle görülür bir yararı varsa, işe girişiyor. Bu konuda anne ve babalarının beklentileri karşısında, mutlaka bir gerekçe veya somut bir yararın olmasını istiyorlar.

- Hızlı tüketen bir nesildir. Çok hızlı değer üretebiliyor, değerler arası hızlı geçiş yapabiliyor ve değerleri tüketebiliyorlar. Tükettiği ve geride bıraktığı değerleri kötülemiyor ve aşağılamıyor. Enerjisini yeni şeylerin uyumuna ve kullanımına harcıyor.

- Aynı anda birden çok iş ve işlemle meşgul olabilecek beceriye sahipler. Aynı anda birden çok duyuyu çalıştırabiliyor ve işlem gerçekleştirebiliyorlar. Hem arkadaşı ile whatsaptan yazışabiliyorlar hem de sofrada yemek yiyebiliyorlar. Hem anne ve babayı dinleyebiliyorlar, hem de kulağında kulaklıkla müzik dinleyebiliyorlar.

- Girişimci ve yaratıcılar. Özgüvenleri yüksek olduğundan, bir iş yapmak ve sonuç elde etmek için kendiliğinden harekete geçebiliyorlar. Yaptığı her işte aktif ve etkili olmak istiyorlar.

- Öğrenmeye ve gelişmeye çok meraklılar. Kariyer gelişimlerine kendi iradeleri ile karar vermek istiyorlar. Araştırıyorlar ve merak duyguları çok yüksektir. Yurt dışında eğitim almak istiyorlar.

- Hibrit İnsan özelliklerine sahipler. Kişiler arası ve toplumsal ilişkilerde çok yönlü yaklaşım ortaya koyabiliyorlar. İleride iş ve meslek değiştirme potansiyelleri yüksektir.

- Kişisel tutkuları ve istekleri olan bir nesil. Daha çocuk yaşta, yetişkinlerin bilmediği mesleklere ve becerilere sahip olmak istiyorlar. Başarı odaklılar, bir işte ve çalışmada mutlaka sonuç almak istiyorlar.

- Kendi kendine yetebiliyorlar ve yalnız yaşamak istiyorlar. Anne ve babaların çocuğum odasına çekiliyor, saatlerce odasından çıkmıyor dedikleri nesildir. Bu durum insanlarla bir arada olmaktan kaçındıkları için değil. Çok hızlı düşündükleri ve yaşadıklarından, bir arada yaşamanın verdiği yavaşlıktan kurtulmak ve daha çok seçenek yaratmak için tek başına kalmak istiyorlar.

Öğrenme Özellikleri

- Geleneksel eğitim yöntem ve teknikleri bu kuşağa uygun değil. Bireyin aklını ve zihnini kullanacağı, araştırma ve gözlem yapmaya dayalı öğrenme anlayışına benimsiyorlar.

- Görsel ve dokunarak öğrenme stiline daha yatkınlar. Eğitim programı ve ortamı bu özelliklere göre tasarlanmalıdır. Öğretimde daha çok duyu kullanılmalıdır.

- Akıl yürütme ve muhakeme gücü yüksek. Öğrenme süreci zihinsel anlamda ürün ortaya koymaya yönelik olmalıdır. Yeniden yapılandırmacı eğitim sistemi tam da bunlar içindir.

- Somut ve daha gerçekçi öğrenme yaşantılarına yatkınlar. Öğrenme ezberleyerek değil, anlayarak ve yaşayarak gerçekleştirilmelidir.

- Eğitim ortamı daha özgür olmalıdır. Kısıtlayıcı ve engelleyici eğitim programı ve ortamını istemiyorlar. Kendilerini ifade edebilecekleri, aklını ve ruhunu ortaya koyabilecek özgür bir ortamın kendilerine sunulmasını istiyorlar.

- Eğitim ortamının hijyenik ve temizliğine dikkat edilmelidir. Bu çocuklar daha doğumlarından itibaren daha temiz ve hijyenik ortamlarda yaşadılar. Eğitim ve toplumsal hayatta, ailenin bunlara sunduğu temiz ortamı istemekteler.

- Yaratıcılık ve üretkenlik yeteneği üst düzeyde. Kendilerinden ortaya koyabilecek, değer katacak ve farkındalık oluşturacak eğitim yaşantısı istiyorlar. Yaparak ve yaşayarak öğrenmek istiyorlar.

- Geribildirim almak istiyorlar. Uygun ve makul şekilde hataları ve eksiklikleri ortaya konulduğunda bunun kendileri için yararlı olduğunu ve geliştirdiğine inanıyorlar. Ancak, bu geribildirimler, zihnini köreltici, ruhunu örseleyici olursa, asla kabul etmiyorlar.

- İnovatif düşünüyorlar ve inovatif yaşıyorlar. Bir aracı, sistemi veya yapıyı değiştirerek daha farklı işlevlerde kullanmak için yeni tasarımlar ortaya koyabiliyorlar. Eski kot pantolonunu şorta dönüştürebiliyorlar. Ütünün tabanında kestane patlatabiliyorlar. Kullanmadığı saç tokalarından masa üstü süs eşyası yapabiliyorlar.

Sosyal İlişkileri

- Hak, hukuk ve hakkaniyet temelinde hareket ediyorlar. Hak, hukuk ve adalet anlayışını yaşam felsefesi edinmişler. Hak yemiyorlar, haksızlık yapmıyorlar. Arkadaşlarının kötülüğünü düşünmeyen ve başkalarının zaafiyetinden yükselmeyi reddeden bir nesildir. Kafalarının ardında entrika beslemiyorlar.

- İnsanlara karşı ayrımcılık yapmıyorlar ve eşitlikçi bir anlayışa sahipler. İnsanlar arasında farklılaşmayı sağlayan, ötekileştirici ve ayrıştırıcı söylemlere ve davranışlara karşılar. İnsanı, insan olduğu için değer veriyorlar ve önemsiyorlar. Dil, din, inanç ve mezhep ayrımcılığına kesinkes karşılar. Farklı iki yapıdan insanlarla dost olabiliyorlar, birlikte hareket edebiliyorlar.

- Otoriteden ve hiyerarşik ilişkilerden hoşlanmıyorlar. İnsanları eşit görüyorlar. İnsanlarla yatay bir ilişki içinde olmak istiyorlar. Kendileri de başkalarına hükmetme ve baskı altına alma gibi davranışlarda bulunmuyorlar.

- İnsan ilişkileri ve iletişim becerileri üst düzeyde. Dil becerileri çok yüksektir. İkna kabiliyetleri çok gelişmiştir. Duygularını ve düşüncelerini saygılı bir biçimde ve doğrudan anlatabiliyorlar.

- Otoriteye saygısızlık etmiyorlar. Otoritenin her dediğini yapmıyorlar. Ya uzlaşma kültürünü kullanıyorlar, ya da orta yolu buluyorlar. Kendinden önceki neslin çatışmacı davranışı yerine sözel becerileri işe koşuyorlar. Karşısındaki kişilerin duygu ve davranışlarını doğru yönetebiliyorlar.

- Geleneksel bir yanları da var, tasarruf etmeyi seviyorlar. Para biriktirebiliyorlar. Bu anlayışla kendinden önceki, sessiz, bebek patlaması ve X kuşağının yokluk ve sıkıntılı döneminin zorluklarından hayatta kalmak için edindiği tasarruf bilincini bu kuşakta görebiliyoruz. Uygun fiyatı ve kampanyaları takip edebiliyorlar.

- Soft (yumuşak) ve naif bir yapıları var. Olaylara ve olgulara saf duygularıyla bakıyorlar. Kuruntu, kasıntı ve böbürlenme gibi olumsuz duyguları yok. Utanmaz değiller, utanç duyguları daha sınırlı, kedi ve köpekle geziyorlar.

- Rahat yaşamak istiyorlar. Rahat giyiniyorlar ve rahat geziyorlar. Parkta, sokakta rahat yiyip, içiyorlar (kola, soda, su, ayran). Bunları yaparken kimseyi rahatsız etmiyorlar. İçinden geldikleri gibi, akıllarını ve ruhunun derinliklerinde ne yaşaması ve nasıl yaşamaları gerekiyorsa öyle yaşamak istiyorlar.

- Hayatın her alanında güvenliğe önem veriyorlar. Bu duruma biraz geleneksel yanları diyebiliriz. Her işe gözü kara girmiyorlar. Y kuşağı biraz gözü karaydı, bu nesil işin ve çalışmanın sonuca götürecek yönlerini iyi analiz ediyor. Araştırma yapıyor ve daha çok mantık işletiyor.

- Her alanda sosyal medyadan vaz geçmiyorlar. Cafe’de bir araya geldiklerinde bile biraz yüz yüze sohbetten sonra Instagram’ı, Facebook’u, twitter’ı, Tik tok’u, Youtube’u açabiliyorlar. İlginç buldukları görselleri birlikte inceliyorlar ve birbirlerine gösteriyorlar, hakkında konuşurlar.

Olumsuz yönleri

- Dikkat süreleri çok sınırlıdır. Bir iş ve çalışmada dikkat süreleri 8 saniye olduğu ileri sürülmekte. 8 saniye sonra dikkat dağılıp tekrar yeni bir dikkat süreci başlıyor.

- Anne-baba ve yetişkinlerle genellikle aynı düşünmezler. Otoritenin düşüncelerini kolay kolay benimsemezler. Kendilerine göre özgün bir algılama biçimleri vardır.

- En büyük tutkuları ve oyun araçları teknolojik araçlardır. Bu durum zamanla bağımlılık düzeyine ulaştığı görülmektedir.

- Çok doyumsuz, çok tüketen ve sürekli zevk arayışındalar. Her yaptığı işten zevk almak istiyorlar. Çok çabuk tüketiyorlar.

- Sahip olduğu değerlerin kıymetini bilmiyorlar. Dünyayı her zaman keşfedilecek bir değer olarak görüyorlar.

- Çaba gerektiren ve özveri isteyen işlerden çok sıkılıyorlar. Hızlı iş yapmayı ve zorlanarak çalışmayı sevmiyorlar. Yavaş yavaş, severek ve isteyerek iş yapmayı seviyorlar.

- Ben merkezci düşünme tarzları var. Önce kendilerini düşünüyor, arta kalırsa başkalarını düşünüyor.

- Risk alma konusundan kendinden daha temkinliler. Daha çok güvenlik anlayışı içinde hareket ettiklerinden ve konforunu kaybedeceği düşüncesinden risk alma konusunda tedbirli davranmaktalar.

- Kendinden önceki kuşaklara göre azimli ve hırslı değiller. Bir işte kararlılar ancak, hırs yok gibi, çok çaba sarf etmezler.

Nasıl İletişim Kurmalıyız?

1. Aile, spor ve sosyal alanlarda birlikte karar almaya çalışın. Duygu ve düşüncelerini önemseyin, dikkate alın.

2. İstek ve beklentilerinizi öğüt ve akıl verir gibi yapmayın. Anlamazlar ve tepki gösterirler. Tarafsız ve nesnel olarak ifade edin. Kabul etmesi için zorlamayın.

3. Kişiye özgü yaşam biçimi ve iletişim tarzı geliştirin. Dünyayı algılayış biçimine göre imkanlar sunun.

4. Eğlenerek öğrenmeyi seviyorlar. Öğrenirken mutlu olmasını ve keyif almasına imkan sağlayın.

5. Öğrenme sürecinde, görsel materyalleri kullanın, öyküleştirin ve hikaye anlatır gibi anlatın.

6. İstek ve beklentileriniz afaki, soyut ve hayali olmasın. Daha somut, makul ve mantıklı olsun.

7. Akıl ve zihin süreçlerini kullanarak iletişimde bulunun. Bu kuşak dünyayı akıl ve zihin yoluyla keşfediyor.

8. Yaratıcı ve üretken özelliklerini önemseyin, geliştirmeleri için imkan ve fırsat tanıyın.

9. Yeteneğini ve becerisini ortaya çıkarmaları için fırsat verin ve sabırlı olun.

10. Dinleyin, önemseyin ve değer verin. Dinlediğinizi ve önemsediğinizi abartmadan belirtin.

11. Ortaya koyduğu duygu, düşünce ve davranışları karşısında geri bildirimde bulunun. Mutlaka geri dönüş yapın.

12. Ortaya koyduğu ürünü ve çalışmayı; denetlemek ve kontrol etmekten ziyade, gelişmesini sağlayacak yönlendirmelerde bulunun.

13. İletişimde onların iletişim dilini kullanmaya çalışın. Sosyal medyayı kullanın, elektronik iletişimi kullanın, internet yoluyla iletişim imkanı sağlayın.

14. Uzun hedefli planlar yerine kısa ve dilimlere bölünmüş planlar yapın. Azar azar ilerleyin.

15. Eleştirmeyin, yargılamayın ve suçlamayın; yanlışlarını somut ifadelerle olumsuz etkilerini ortaya koyarak ifade edin.

16. İsteklerinizi ve beklentilerinizi ortaya koyarken çok detaya girmeyin. Daha somut, açık ve net mesajlar verin.

17. Birlikte yapacağınız her iş ve işlemde sonucunu önceden duyurun, haberdar edin. Elde edeceği maddi ve manevi kazancı ne olacak? Bu konuda bilgilendirin.

18. Kırarak, dökerek, parçalayarak duygularına ağır hasarlar vermek yerine onların hassasiyetlerine kulak vermeliyiz.

19. Spora, sanata ve kültürel etkinliklere yöneltin. Hangi alanda ilerleyecekse birlikte karar verin.

20. Uyku, beslenme ve dinlenmesine özen gösterin. Yaşam kalitesini etki eden olumsuz durumlardan kaçınmasını sağlayın