Siyasal Bilgiler, İktisadi ve İdari Bilimler, İşletme ve İktisat Fakülteleri - 4

Bu yazımda sosyal bilimler alanında “Eşit Ağırlıklı” puan türünden öğrenci alan Siyasal Bilgiler, İktisadi ve İdari Bilimler, İşletme ve İktisat Fakültelerini tanıtacağım. Adayların büyük bir kısmının tercihlerinde yer verdiği, fakülte adları farklı olan ve içinde barındırdığı bölümlerin adları ve programları aynı olan fakülteleri tanıtacağım. Her üniversite, toplumun sorunlarına olan bakışı ve eğitim anlayışlarından dolayı fakülte ad ve programlarını oluşturmakta.

Bu fakültelerin amacı, Türkiye’de sosyal bilimler alanında bilim adamı yetiştirmek; kamuya yönetici, hariciyeci (dışişleri uzmanı), ekonomist, iktisatçı, maliyeci gibi uzman kadrosunda görevli meslek insanı yetiştirmektir.

Kökeni Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne dayanmaktadır. Bilim dünyasında “Mülkiyeliler” olarak bilinir. Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’nin modernleşmesi ve çağdaş uygarlık düzeyine ulaşılması için sosyal bilimler alanında uzmanlar yetiştirmiştir.

Türkiye’de devlet ve vakıf üniversitelerinde 14 Siyasal Bilgiler Fakültesi, 126 İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 36 İşletme Fakültesi ve 6 İktisat fakültesi olmak üzere bu alanda toplam 182 fakülte bulunmaktadır.

Fakülte ve bölümlerin hiç birinde baraj puanı yoktur. Başarı sıralaması 2019’da Koç Üniversitesi (Vakıf) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme (İngilizce) (Tam Burslu) bölümüne yerleşen en son öğrencinin başarı sıralaması 237. Ülkenin doğusuna gidildikçe, en son yerleşen öğrencinin başarı sıralaması 900 bininci sıralamayı bulmaktadır. Şuna da rastlanmakta, Vakıf Üniversitelerinin bazıları 2019’da ücretli programlarına kontenjanlarını tamamlayamadıkları görülmekte.

Bu tür programlarda üniversite çok önemli. Koç, Galatasaray, İhsan Doğramacı, Özyeğin, Orta Doğu Teknik, Boğaziçi, TOOB Ekonomi ve Teknik, İstanbul Teknik, Bahçeşehir, İstanbul Bilgi gibi üniversitelerinde eğitim görmek bilgi ve beceri bakımından çok üst düzeyde donanım kazanmak demektir. Özel sektörde çok kolay iş bulabilir, hatta daha mezun olmadan şirketler bu öğrencilerle anlaşma yoluna gitmektedir. Bu üniversitelerin bölümlerini kazanan öğrenciler, ilk 5 bin sıralamada, hatta ilk bin sıralamadalar. Hukuk fakültesi gibi çok revaçta olan bölüme girmeyip, yüksek puanla bu üniversitelerin bölüm ve programlarını tercih edebilmekteler.

Bu fakültelerin bölümlerinin karşısında (İngilizce) ibaresi varsa, İngilizce hazırlık eğitimi üzerine dört yıl akademik eğitim olmak üzere toplam beş yıllık eğitim sürecini içermektedir. Klavuzda İngilizce ibaresi olan bölümler YÖK onaylı olup, resmi olarak eğitim süresi 5 yıllıktır. Hazırlık sınıfında bir yıl boyunca yabancı dil eğitimi verilmekte, yıl sonunda yapılan sınavda başarılı olan öğrenciler akademik eğitimin birinci sınıfına başlıyor.

Bu fakültelerde şu bölümler var; İktisat, işletme, Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, Uluslararası İlişkiler, Uluslararası İlişkiler ve Finans, Uluslararası Ticaret ve Finansman, Maliye, Muhasebe, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Yönetişim ve Bilişim Sistemleri,  Ekonometri, İnsan Kaynakları Yönetimi, Lojistik Yönetimi, Ekonomi, Politika ve Ekonomi…

Bölümleri Tanıyalım

İktisat: Doğada bulunan mevcut kaynakların sınırlıdır, insan ihtiyaçları sınırsızdır. Eldeki bu sınırlı kaynaklarla yapılacak üretim, fiyat, yine bu üretimin ticareti, dağıtımı, bölüşümü, para sirkülasyonu ve nihai tüketimini insan tercihlerine en uygun şekilde belirlemek iktisat eğitimin temel konusudur. (Kaynak: https://www.iienstitu.com/blog/iktisat-nedir)

İktisat bölümünde mezun olanlar “iktisatçı” unvanı alır. İktisatçılar devlet ya da özel sektörde mal ve hizmetlerin kullanımı konusunda plan yapar, ilerisi için strateji belirler. Eğitimi, teorem ve kuramsal bilgi üzerine kuruludur. Zorlayıcı bir eğitim süreci vardır. İyi bir matematik bilmek gerekir.

İşletme: İşletme kurma, çalışma biçimleri, işletme yönetimi, başarılı bir işletme yöneticisi yetiştirme gibi amaçlarla kurulmakla birlikte iktisat bölümü ile ortak alanlarda çalışma yapma amacıyla var olan bir bölümdür. Teknolojik gelişmeleri takip edip uygulayarak şirketlerin araştırma ve çalışma yapmasına katkıda bulunan bir bölümdür diyebiliriz. (Kaynak: https://www.unikesfet.com/isletme-bolumu-nedir/)

İşletme bölümünden mezun olanlar “İşletmeci” unvanı alır. Bir kurumun ya da işletmenin yöneticisi, koordinatörü, bir alanın uzmanı konumundadır.

İşletme Bölümü Lisans Programı; "İnsan Kaynakları Yönetimi", “Muhasebe ve Finansman”, “Pazarlama”, “Sayısal Yöntemler”, “Ticaret Hukuku”, "Üretim Yönetimi" ve “Yönetim ve Organizasyon” Anabilim dalları dahilinde açılan derslerden oluşmaktadır. Öğrenci bu anabilim dallarından hangisini kendi yeteneğine uygun görüyorsa, bu alanda kariyerini geliştirebilir.

Kızım, Dokuz Eylül Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme (İngilizce) bölümü mezun olma aşamasında. Hazırlık sınıfı çok zorlayıcıydı, bir yıl süreli İngilizce dersi gibi düşünülmesin. İngilizceyi, teknik olarak konuşabilir, konuşulanı doğru anlayabilir, dersi dinleyebilir ve eğitim etkinliklerini ifade edebilir düzeye gelmiştir.

Kamu Yönetimi: Kamu politikaları belirleme ve uygulama, yapısal anlamda ise devletin örgütsel yapısını ifade eder. Kamu, bir ülkedeki halkın bütünü, halk, amme anlamlarına gelirken; kamu yönetimi bu bütünün sevk ve idaresi anlamına gelmektedir. Kamu politikalarının oluşturulması, uygulanması, planlanması, örgütlenmesi, yönlendirme, koordinasyon, denetim, sevk ve idare gibi işlem ve faaliyetlerin bir bütünüdür. Kamu bürokrasisini ve onun halkla ilişkisini ortaya koyan bir bilim dalıdır. (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kamu_yonetimi)

Kamu yönetimi bölümünden mezun olanlar “Kamu Yöneticisi” unvanı alır. Devlette yöneticilik ve  uzmanlık görevlerinde bulunur. Devletin yönetici ihtiyacı bu bölümden karşılanmakta, ancak son yıllarda diğer bölüm mezunları da kamuda yönetici ve uzman kadrosuna atanmaktadır.

Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi: Siyaset bilimi ve kamu yönetimi birbiriyle ilişkili iki yakın alandır. Siyasal ve yönetsel konularda bilimsel çalışmalar düzenlerler. Siyaset bilimi; sosyal sınıf, güç, otorite, etnik yapı, meşruiyet, siyasal katılım vb. konuları inceler. Bu konuları incelemenin yanında hükümet, siyasi partiler, devlet, uluslararası örgütler vb. başlıkları da içermektedir. Siyaset bilimi aynı zamanda ideolojiler, demokrasi, adalet, eşitlik gibi fikirleri incelemektedir. Kamu yönetimi ise yönetsel sistem içerisinde karar ve politika oluşturma süreçlerini inceleyen bir disiplindir. Kamu yönetimi devletlerin yürütme gücü olarak da adlandırılır. Siyaset bilimi ve kamu yönetimi toplumun kamusal alanlarına odaklanırlar. Kamu politikaları siyasi güçlerle yapıldığından kamu yöneticileri siyasi yöneticilerle işbirliği içindedir. (Kaynak: https://www.iienstitu.com/blog/siyaset-bilimi-ve-kamu-yonetimi)

Uluslararası İlişkiler: Siyaset biliminin bir dalıdır ve "uluslararası sistem" içindeki aktörlerin, özellikle de uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak kabul edilen devletlerin, diğer devletlerle, uluslararası/bölgesel/hükûmetler arası örgütler, çok uluslu şirketler, uluslararası normlar ve uluslararası toplumla olan ilişkilerini inceleyen disiplinler arası bir disiplindir.

Siyaset bilimi, iktisat (uluslararası iktisat, uluslararası politik ekonomi), tarih (siyasi tarih), hukuk (anayasa hukuku, yönetim hukuku ve özellikle uluslararası hukuk), felsefe (siyaset felsefesi ve etik), sosyoloji, psikoloji, coğrafya, antropoloji, sosyal çalışma, kriminoloji, toplumsal cinsiyet çalışmaları ve kültürel çalışmalar gibi pek çok farklı disiplinden faydalanır. (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Uluslararası_ilişkiler) 

Uluslararası İlişkiler bölümünden mezun olanlar “Uluslararası İlişkiler Uzmanı” unvanı alır. Yıllar öncesinden bu bölüm mezunlarının iş alanı Dışişleri Bakanlığı’ydı. Ancak, diğer bölümlerden mezun olanlarda istihdam edilmeye başlandı.

Uluslararası Ticaret ve Finansman: Uluslararası işletmelere ve finansal kurum ve kuruluşlara üst düzey yönetici kazandırmak amacı ile tasarlanmıştır. Programın disiplinler arası yapısı, küresel pazarda dinamik ve hızlı değişime ayak uydurabilecek nitelikteki yöneticilerin yetiştirilmesini sağlamaktadır. Farklı ülke insanlarının bir arada çalıştığı, çok uluslu ve uluslararası işletmelerde ortaya çıkan sorunları kavrayabilme ve çözüm üretebilme yetisine sahip olacaklardır. Günümüzün küresel ekonomisinin unsurları olan döviz kuru ve faiz oranı riski gibi riskleri yönetebilecek; kısa vadeli ve uzun vadeli borçlanma araçları, hisse senetleri ve finansal türev araçları gibi enstrümanları kullanabilir ve yönetebilir hale geleceklerdir. (Kaynak: https://itf.yasar.edu.tr/itf/)

Maliye: Bir tarafı iktisat bir tarafı da hukuka uzanan disiplinlerarası bir bilim dalıdır. Maliye biliminin ilgi alanı, iktisat biliminin ilgi alanının özel bir bölümü olduğundan iktisat temelinde yükselen bir bilim dalıdır. Maliye, devlet ile toplum arasındaki mali olayları ve ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Tukiyede_maliye_egitimi)

Muhasebe: Muhasebe, işletmelerin varlık ve kaynaklarının hareketlerini kayıt, sınıflandırma, özetleme, analiz etme ve yorumlama gibi fonksiyonlar ile takip eden bilimsel bir sistemdir. (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Muhasebe)

Ekonomi: üretim, ticaret, dağıtım ve tüketim, ithalat ve ihracattan oluşan insan etkinliğidir. İnsanın ihtiyaçlarını karşılamada yapılan her türlü faaliyeti içerir.

Ekonomi belli bir bölge içindeki ekonomik sistemden oluşur. Bu sistem o bölgedeki işgücünü, sermayeyi, doğal kaynakları; üretim, ticaret ile dağıtımda rol alan ekonomik kuruluşları ve o bölgedeki mal ile hizmetlerin tüketimini içerir. Bir ekonomi teknolojik evrim, tarih ve sosyal organizasyon ile coğrafya, doğal kaynaklar, gelir ve ekoloji gibi ana faktörlerin birleşmesiyle oluşur. (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Ekonomi)

Ekonometri: Ekonometri, ekonomik verilerin, matematik, istatistik ve bilgisayar bilimi aracılığıyla  ekonomik ilişkilerin  ampirik bir biçimde değerlendirilerek, bu veriler arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır. Etimolojik olarak "ekonomik ölçüm" anlamına gelmektedir. Matematiksel İktisat, İstatistik ve Ekonomi Teorisi'nin bir birleşiminden oluşur. Ekonomik teorinin ampirik analizle sınanmasını mümkün kılar. (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Ekonometri)   

Politika ve Ekonomi: Siyasal ve iktisadi hayatı geniş bir toplumsal bilim perspektifinden disiplinlerarası ve çoğulcu bir lisans programıdır. Politika ve Ekonomi Bölümü’n de eğitim; (1) siyaset bilimi ve iktisattaki kuramsal konuları, eleştirel ve açık fikirli bir şekilde kavrama, (2) kuramsal arka planı reel dünyadaki siyasal konulara uygulama, (3) bağımsız çalışmayı ve toplumsal sorunlara kamu yararını gözeten pragmatik çözümler geliştirme. (Kaynak: http://www.politics.ankara.edu.tr/politics-and-economics/)

Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri: Çalışma ilişkisinde ve işgücü piyasasında çalışanların işveren karşısında zayıf olduğunu belirterek, ekonomik ve sosyal yönden zayıf olanların işverenler karşısında ve piyasa işleyişi karşısında korunmasını savunur. (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Çalışma_ekonomisi_ve_endüstri_ilişkileri )

İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY): Bir organizasyonda insan kaynaklarının organizasyona, bireye ve çevreye yararlı olacak şekilde bulunulan yerin yasalarına ters düşmeyecek şekilde, etken yönetilmesini sağlayan fonksiyon ve çalışmalarının tümüdür. Aynı zamanda hem akademik çevreyi hem de iş dünyasını ilgilendiren yönetim dalına da insan kaynakları yönetimi denir. (Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/İnsan_kaynakları_yönetimi)   

Lojistik Yönetimi: Yaşanan hızlı değişim ve küreselleşmenin etkisiyle günümüz işletmeleri daha rekabetçi bir iş ortamında hem yerel hem de uluslararası pazarlarda bir adım daha önde olabilmek için mükemmel bir dağıtım ağına ihtiyaç duymaktadırlar. Lojistik, hammaddenin temininden üretim ortamına, nihai ürünün tamamlanmasından dağıtım kanalları ve müşteriye kadar, tedarik zinciri dâhilindeki tüm yönetim ve sevk faaliyetlerde önümüze çıkmaktadır. (Kaynak: https://bau.edu.tr/icerik/4392-lojistik-yonetimi)

Yönetişim ve Bilişim Sistemleri: İşletmelerin ve bireylerin, yaşadığımız çağa ve topluma adını veren bilgiyi üretme, depolama, paylaşma ve bilgiye erişme ihtiyacını karşılamak için kullanılan yöntem, süreç ve sistemlerin planlanması, tasarlanması, kurulması ve yönetilmesi süreçlerini anlayabilme becerisi alanında bilimsel bir disiplindir. (Kaynak: https://www.anadolu.edu.tr/acikogretim/turkiye-programlari/acikogretim-sistemindeki-programlar/yonetim-bilisim-sistemleri)

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinin bazılarında; Sosyoloji ve Psikoloji bölümleri de var. Özellikle Vakıf üniversitelerinde bu uygulamayı görüyoruz. Bu iki bölüm Fen-Edebiyat ya da Edebiyat Fakülteleri bünyesinde olur. Ancak, bazı vakıf üniversitelerinde Fen-Edebiyat ya da Edebiyat Fakültesi olmadığı için İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi bünyesinde Sosyoloji ve Psikoloji bölümü açma uygulamasına gidilmiştir.

Sosyoloji: Bireylerin birbirleriyle olan ilişkilerinin bilimsel olarak incelenmesi demektir. Sosyoloji, birey etkileşimlerinin ve sosyal davranışlarının bilimsel olarak incelenmesidir. Diğer disiplinlerden de yararlanarak bilimsel çalışmalar ortaya koyan bir bilim dalıdır. (Kaynak: https://www.iienstitu.com/blog/sosyoloji-bolumu)

Sosyoloji bölümü mezunları “Sosyolog” unvanı alır. İnsan ve toplum, insan ve kurumlar ve kurumlar arası ilişkiler ağında, ilişkileri inceleyen, analiz eden, gözlemleyen, irdeleyen, geliştiren uygulama ve çalışmalarda iş alanı oluşmaktadır. Şu alanlarda iş imkanı vardır: Ulusal ve Uluslararası şirketlerde proje danışmanı, araştırmacı, gazetecilik ve medya, reklamcılık, sigorta, araştırma merkezlerinde, sivil toplum kuruluşları, yazarlık, editörlük…

Psikoloji: İnsan davranışlarını, duygularını, zihinsel ve gelişimsel süreçlerini bilimsel yöntemlere dayanarak açıklamaya; insan ve hayvan davranışlarını anlamaya çalışan temel bir bilim dalıdır. Psikoloji bilimi, yöntem olarak deney, ölçek, sistematik gözlem gibi bilimsel metotlardan yararlanmakta olup, bireysel bazda ortaya çıkan davranış örüntülerini sistematikleştirerek istatistiksel verilere dayalı bilimsel bilgi elde edilmesine olanak sağlar. Temel bilimden uygulamalı bilime kadar geniş bir yelpazeye sahiptir.

Psikoloji bilimi; sosyal psikoloji, klinik psikoloji, deneysel psikoloji, gelişim psikolojisi, psikometri gibi farklı anabilim dallarından oluşmaktadır. (Kaynak: http://psikoloji.humanity.ankara.edu.tr/bolum-hakkinda-2/)

Psikoloji bölümü mezunu “Psikolog” unvanı alır. Mezunların iş alanları;  üniversitelerde akademisyenlik, Sağlık Bakanlığı’nın merkez teşkilatı, il/ilçe müdürlükleri, hastanelerin psikiyatri, pediatri, onkoloji kliniklerinde; Aile Sağlık Merkezlerinde; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı’nda merkez teşkilatı ve adliyelerde, cezaevlerinde, özel ya da resmi kurumların anaokulu ve kreşlerinde, özel eğitim merkezlerinde, rehberlik ve danışma merkezlerinde, ruh sağlığı merkezlerinde, rehabilitasyon merkezlerinde, madde bağımlılığı merkezlerinde, nöropsikoloji laboratuvarlarında, sivil toplum kuruluşlarında, huzurevleri ve yaşlı bakım merkezlerinde, şirketlerin insan kaynakları departmanlarında, reklamcılık sektöründe, spor takımlarında fabrika ve işletmelerde, psikoteknik merkezlerde, aile danışmanlığı merkezlerinde, psikolojik danışma merkezlerinde psikolog unvanıyla iş imkanları vardır.

Siyasal Bilgiler, İktisadi ve İdari Bilimler, İşletme ve İktisat Fakülteleri mezunların devlette iş alanları; Cumhurbaşkanlığı (Müfettiş yardımcısı, uzman, yönetici), Sayıştay (Denetçi, uzman), Danıştay (Denetçi, uzman), Üniversitelerinde akademisyenlik, İçişleri Bakanlığı (Kaymakamlık, müfettiş yardımcılığı, uzman, yönetici), Adalet Bakanlığı (İdari ve bölge mahkemelerinde idari hakim, müfettiş, uzman), Dışişleri Bakanlığı (Aday konsolos, ihtisas memurluğu, aday memurluğu, müfettiş yardımcısı, uzman, yönetici), Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir uzman yardımcısı, mali hizmetler uzman yardımcılığı, diğer tüm bakanlıklarda (uzman, müfettiş yardımcısı, denetçi, yönetici), Merkez Bankası, Rekabet Kurumu, SGK, SPK, İMKB, BDDK, TÜİK, Belediyelerde (yönetici, uzman, müfettiş yardımcılığı)  

Siyasal Bilgiler, İktisadi ve İdari Bilimler, İşletme ve İktisat Fakülteleri mezunların özel sektöde iş alanları; Bankalarda (gişe memuru, yönetmen, operasyon görevlisi, müfettiş, uzman) Sivil toplum örgütlerinde (Yönetici, uzman, denetçi), işletme yöneticisi, pazarlama yöneticisi, finans direktörü, denetmenlik, yönetim organizasyon sorumlusu, analiz departmanı, süpervizörlük, yazarlık, editörlük, marka elçiliği, reklamcılık, metin yazarlığı, iş geliştirme uzmanlığı, satış uzmanı, pazarlama direktörü, insan kaynakları uzmanı,

Kendi işini kurma; Girişimci meslek insanları herhangi bir alanda, aldığı eğitimle teorik ve uygulamaya yönelik bilgi, girişimcilik, vizyon, kavramsal bilgi, uygulama becerileriyle kendi işini kurabilir.

Bu fakülteler insan, toplum, kurumlar arasındaki her türlü yaşamı konu alan, ilişkileri düzenleyen, denetleyen, organize eden eğitim içerikleriyle yaşamın her alanında kişisel ve mesleki gelişime katkısı olacaktır.

Sevgili öğrenciler, ilgi ve yeteneklerinize göre bir meslek seçin, mesleğin gerektirdiği bölüm ve programlarda eğitim görerek kendinizi hayata hazırlayın.

Anne ve babalar, çocuklarınıza tercih döneminde yanında olun, bazen birlikte hareket edin, bazen çocuğunuza özerklik tanıyın.

Hepinize sevgi ve saygılarımla..!