Liseleri Tanıyalım ve Hangi Liseyi Tercih Etmeliyim?

Liseleri Geçiş Sisteminde tercih başvuru işlemleri 20-29 Temmuz arasında yapılmakta. Bir önceki yazımda teknik yönden tercih işlemlerinin nasıl yapılacağını anlattım. Bu yazımda sizlere liseleri tanıtmaya çalışacağım. Liselerde nasıl bir eğitim verilmekte ve üniversiteye geçişte kaynaklık edecek ne tür bir eğitim sistemi üzerine kurulu? Tercih yaparken nelere dikkat etmeliyim? Bu konular üzerinde durmaya çalışacağım.

Ortaöğretim bireylerin ilgi, yetenek ve kapasiteleri doğrultusunda eğitim imkanı sunabilmek için farklı eğitim türlerine göre yapılandırılmakta. Fen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Anadolu lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi, Güzel Sanatlar Lisesi, Spor Lisesi ortaöğretim türleridir.

Merkezi sınav puanıyla öğrenci alacak okulların kontenjanları yüzde 52.6 oranında artırıldı. Buna göre, geçen yıl 139 bin 660 olan kontenjan, bu yıl 213 bin 128’e çıktı. Bu yıl sınava 1.472.088 öğrenci girdi. Yüzdelik dilime 14.720 öğrenci girmekte. Yani yüzdelik dilim 0,01-1 arasında 14.720 öğrenci başarı durumuna göre sıralanmaktadır.

Öğrenciler tercih yaparken ilgi, yetenek ve zihinsel beceri düzeyine göre tercih yapmaları daha işlevsel bir tercih olacaktır. Türkiye geneli yüzdelik dilimi çok küçük olan öğrenciler Fen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Anadolu Liseleri ile Özel Program ve Proje Uygulayan Anadolu İmam Hatip Liselerine tercihte bulunabilirler. Türkiye geneli yüzdelik dilimi büyük olan öğrenciler mesleki/teknik okulları tercih listelerinde düşünmeleri daha makul olacaktır.

Tercih yaparken Nelere dikkat etmeliyiz?

1. Akademik başarı; Sınav puanı ve ortaöğretim başarı puanı durumu gözetilmelidir. Akademik başarı, öğrencinin nasıl bir eğitim kurumunda öğrenim göreceğinin çok önemli bir göstergesidir.

2. Öğrencinin ilgi ve yeteneği göz önünde bulundurulmalıdır. Öğrenci fen ve matematik alanda gelişim gösterecekse bu öğrencinin sosyal bilimler liselerine tercih yapması çok makul değildir.

3. Aynı tür okulları tercih ederken, okulun eve olan yakınlığı dikkate alınmalıdır. Yüksek puanla öğrenci alan okul eve çok uzak ise birde eve yürüme mesafesinde olan okullar arasında daha makul düşünce ile bir tercih yapılmalıdır. Okulların arasında çok anlamlı düzeyde fark yok ise, eve daha yakın olan okul tercih edilmelidir.

4. Öğrencinin ilgi, yetenek ve değerleri henüz ayrışmamışsa, yani çok belirginleşmemişse (Bu durum olağan bir durumdur, kişisel farklılıklar vardır) başarı durumuna göre Anadolu lisesi tercihi yapması daha makul olabilir. Yani fen ve sosyal bilimler tercihi çok akılcı bir tercih olmayabilir. Anadolu lisesine başladıktan sonra ilgi ve yeteneklerine göre ders seçimiyle istediği alana yönelebilir.

5. Mesleki ve teknik ortaöğretim tercihinde bulunurken, okulların alan/bölüm/programları göz önünde bulundurulmalıdır. Öğrencinin yeteneğini ortaya koyabileceği, bölümler okulda olup olmadığı iyi araştırılmalıdır.

6. Okulun öğrenciye sunacağı eğitim, kültür ve sosyal imkanlar iyi araştırılmalıdır. Okulun kültürü ve okul toplumu tarafında ortaklaşa oluşturulan okul kimliği nedir? Buna iyi bakılmalıdır.

7. Okuldan daha önce mezun olan öğrencilerle görüşülmedir. Öğrenci gözüyle okul tanınmaya çalışılmalıdır.

8. Öğrenci akademik ve mesleki/teknik okul arasında bir başarısı varsa, yani arada bir yerde ise, bu iyi değerlendirilmelidir. Akademik eğitim veren liseye gidip başarısızda olunabilir, mesleki/teknik liseye gidilip başarı elde ederek mutlu bir meslek seçimi de yapılabilir.

 9. Okuldan daha önce mezun olan toplumda başarılı olmuş kimler var? Hangi ünlüler okuldan mezun olmuşlar bu durumda araştırılmalıdır.

10. Okulun fiziki imkanları yerinde görülmeli, öğrenciye sunacağı imkanlar araştırılmalıdır.

11. Tercih yaparken daha düşük yüzdelik oranlı okullar üste yazılmalı, çok küçük fark durumlarında ancak sıralama değişikliği yapılabilir.

12. Tercih yaparken, idealinizdeki yüksek puanlı okullar, puan gerçekliğine göre gelebilecek okullar ve en sona da garantici davranarak açıkta kalmamak adına puanı düşük okullar olarak sıralama yapılabilir.

Fen Lisesi 

1964 yılında Ankara’da Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nin program desteği ile ilk Fen Lisesi olarak, Ankara Fen Lisesi açılmıştır. Daha sonra 1982’de İstanbul Atatürk Fen Lisesi ve 1983’de İzmir Fen Lisesi açılmıştır.

Fen Liselerinin amacı;

a) Fen ve matematik alanında zihinsel bakımından önemli düzeyde farklılık gösteren öğrencileri, fen ve matematik alanında yükseköğretime hazırlamak.

b) Fen ve matematik alanında bilim insanı yetiştirilmesine ortaöğretim düzeyinde kaynaklık etmek.

c) Öğrencileri araştırmaya yöneltmek, bilimsel ve teknoloji anlamda bir anlayış kazandırmak.

d) Bilgilerden yeni bilgiler üreten, yeni tasarımlar ortaya koyabilen ve proje üretebilen bireyler yetiştirmek.

2012 yılına kadar “Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı” (AOBP) alan içi tercihlerde 0.8 ve alan dışı tercihlerde 0.3 katsayı ile çarpılıyordu. Bu durumda bir öğrencinin alan dışı yerleşme yapması neredeyse imkansızdı. 2012 Üniversite yerleştirme katsayıları “Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı” (AOBP) katsayısını tüm alanlarda 0,12 olarak eşitledi. Böyle olunca Fen liselerden mezun olana öğrenciler, üniversitelerin fen ve matematik alanının dışındaki sosyal bilimler alanından Hukuk Fakültesi ve İktisadi İdari Bilimler Fakültelerinin bölümlerine yerleşme imkanı oluşunca, Fen lisesi öğrencileri artık her alandan tercih yapabilme ve yerleşebilme imkanına kavuştular.

316 Fen Lisesi’ne bu yıl merkezi sınav puanına göre 46 bin 710 öğrenci yerleşecek. Fen liseleri 4 yıllık süreli eğitim kurumlarıdır. Büyük çoğunluğu pansiyonlu okullardır.

2019 yılında, merkezi sınav puanıyla Türkiye geneli yüzdelik dilimine göre ilk 10 sırada yer alan Fen Liseleri;

1. ANKARA – Ankara Fen Lisesi 0,09

2. İZMİR – İzmir Fen Lisesi 0,11

3. İSTANBUL - İstanbul Atatürk Fen Lisesi 0,2

4. İSTANBUL - Çapa Fen Lisesi 0,25

5. BURSA - Tofaş Fen Lisesi 0.36

6. AYDIN - Aydın Fen Lisesi 0,44

7. ADANA - Adana Fen Lisesi 0,46

8. KAYSERİ - Osman Ulubaş Kayseri Fen Lisesi 0,46

9. DENİZLİ - Erbakır Fen Lisesi 0,56

10. İZMİR - Buca İnci-Özer Tırnaklı Fen Lisesi 0,57

2019 yılında, merkezi sınav puanıyla Türkiye geneli yüzdelik dilimine göre en son sırada yer alan 5 Fen Liseleri;

1. ERZİNCAN – Refahiye Fen Lisesi 20,27

2. GÜMÜŞHANE – Şiran Fen Lisesi 21,19

3. KARS - Kağızman Ahmet Arslan Fen Lisesi 21,69

4. ŞANLIURFA - Ceylanpınar Fen Lisesi 22,07

5. HAKKARİ - Hakkari Fen Lisesi 22,28

Sosyal Bilimler Liseleri

1940’lı yıllarda edebiyat ve sosyal bilimler program ağırlıklı bir lise fikri ilk kez eğitim çevrelerinde konuşulmaya başlanıyor. Daha sonra 1970’li yıllarda eğitim, bilim ve akademik çevrelerde sosyal alanda yetenekli olan öğrencilere bir arada eğitim vermek amacıyla bu çevrelerde çok konuşulmuş ve uzun süre gündemde kalmıştır. Daha sonra 2000’li yıllarda, daha önce filizlenen bu düşünce hayata geçiriliyor.

2003 yılında İstanbul’da ilk Sosyal Bilimler Lisesi olarak İstanbul Bahçelievler’de “Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sosyal Bilimler Lisesi” adıyla açılmıştır. Daha sonra 2004 yılında; Aydın Sosyal Bilimler Lisesi, Ankara Türk Telekom Sosyal Bilimler Lisesi, Kayseri Kilim Sosyal Bilimler Lisesi, Erzurum Türk Telekom Nurettin Topçu Sosyal Bilimler Lisesi açılmıştır.

Sosyal Bilimler Liselerinin Amacı;

1. Edebiyat ve sosyal alanda üstün nitelikli bilim insanı yetiştirilmesine kaynaklık etmek.

2. Edebiyat ve sosyal alanda yetenekli olan öğrencileri üniversitenin edebiyat ve sosyal bölümlerine yetiştirmek.

3. Öğrencilerin bilimsel ve kültürel anlamda gelişmeleri takip etmek için Türkçe ve yabancı dil öğrenmelerini sağlamak.

4. Türk sanat ve kültürünü anlayan ve yorumlayabilen bireyler yetişmesine ve bu alanda yeni bilgiler üreterek proje geliştirmelerine imkan sağlamak

5. Toplumun ekonomik ve sosyal kalkınmasına bilinçli bir şekilde katkı sağlama, bu alanda lider bireyler yetiştirmeye kaynaklık etmek.

6. Öğrencileri edebiyat ve sosyal bilimler alanlarında gelişmelere ilgi uyandırmak ve bu alanda araştırma yapmaya yöneltmek.

92 Sosyal Bilimler Lisesi’ne merkezi sınav puanına göre bu yıl 12 bin 846 öğrenci yerleşecek. İlk yıl yabancı dil hazırlık sınıfı olmak üzere hazırlık+4 yıl eğitimle birlikte 5 yıllık bir eğitim kurumlarıdır. Büyük çoğunluğu pansiyonlu okullardır.

2019 yılında, merkezi sınav puanıyla Türkiye geneli yüzdelik dilimine göre ilk 10 sırada yer alan Sosyal Bilimler Liseleri;

1. İSTANBUL - Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sosyal Bilimler Lisesi 6,87

2. KAYSERİ - Kayseri Kilim Sosyal Bilimler Lisesi 7,47

3. DENİZLİ - İbrahim Cinkaya Sosyal Bilimler Lisesi 7,6

4. ESKİŞEHİR - Eskişehir Eti Sosyal Bilimler Lisesi 7,92

5. SAMSUN - Samsun İbrahim Tanrıverdi Sosyal Bilimler Lisesi 8,4

6. İZMİR - Buca Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Lisesi 8,55

7. SAKARYA - Sakarya Cemil Meriç Sosyal Bilimler Lisesi 8,59

8. AYDIN - Aydın Sosyal Bilimler Lisesi 8,72

9. ANKARA - Ankara Türk Telekom Sosyal Bilimler Lisesi 8,85

10. BALIKESİR - İstanbulluoğlu Sosyal Bilimler Lisesi 9,01

2019 yılında, merkezi sınav puanıyla Türkiye geneli yüzdelik dilimine göre en son sırada yer alan 5 Sosyal Bilimler Liseleri;

1. ŞANLIURFA - Şanlıurfa Sosyal Bilimler Lisesi 27,45

2. DİYARBAKIR - Silvan Sosyal Bilimler Lisesi 34,69

3. ŞIRNAK - Şırnak Fatih Sosyal Bilimler Lisesi 36,32

4. HAKKARİ - Türk Telekom Sosyal Bilimler Lisesi 38,77

5. ARDAHAN - Nilüfer Göle Sosyal Bilimler Lisesi 44,91

Anadolu Liseleri

1955 yılından itibaren Maarif Koleji adıyla yabancı dille eğitim veren ortaöğretim kurumları olarak açılmaya başlandı. İstanbul Kadıköy Maarif Koleji (Kadıköy Anadolu Lisesi), İzmir Koleji (Bornova Anadolu Lisesi), Samsun Koleji (Samsun Anadolu Lisesi), Eskişehir Koleji (Eskişehir Anadolu Lisesi), Konya Koleji (Meram Anadolu Lisesi), Diyarbakır Koleji (Diyarbakır Anadolu Lisesi) sırasıyla açılan okullar.

Maarif Kolejleri, 1975 yılında “Anadolu Lisesi” adını aldılar. 1997 yılına kadar sınavla, İlkokul üzeri 7 yıllık eğitim kurumlarıydı. İlk yıl yabancı dil hazırlık sınıfı, 3 yıl ortaokul ve 3 yıl lise dönemini içeriyordu.

18 Ağustos 1997 tarihli ve 4306 sayılı yasa ile zorunlu eğitimin 5 yıldan 8 yıla çıkarılması ile birlikte “Anadolu Liseleri” 1998 yılında ilköğretimden sonra hazırlık + 3 yıllık olmak üzere 4 yıllık eğitim kurumlarına dönüştürüldü. 2005 yılından itibaren hazırlık sınıfı kaldırılarak 4 yıllık eğitim kurumlarına dönüştürüldü.

Anadolu liselerinin Amacı

1. Öğrencileri İlgi, yetenek ve başarı durumlarına göre yükseköğretim programlarına hazırlamak

2. Öğrencilerin sosyal ve kültürel yönden gelişmelerini sağlayarak, çağımızın gerektirdiği bilgi ve becerilerle geleceğe hazırlamak

3. Öğrencilere ortaöğretim düzeyinde ortak bir genel kültür kazandırarak hayata hazırlanmalarını sağlamak,

4. Öğrencilere yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi kazandırarak iyi bir tüketici olmalarını sağlamak.

5. Çağımızın gerektirdiği bilgi ve teknolojik gelişmeleri anlamaları ve tanımalarına imkan sağlamak.

Merkezi sınav puanına göre öğrenci alan Anadolu liseler, bu yıl 21 ilde açılan 73 anadolu lisesiyle birlikte 339 anadolu lisesi oldu. Bu okullara 71 bin 494 öğrenci yerleşecek. Bazı Anadolu liseleri, birden fazla yabancı dille eğitim yapmaktalar. Örneğin İstanbul’da Beşiktaş Kabataş Erkek Lisesi Almanca ve İngilizce; İzmir’de Atatürk Lisesi Almanca, Fransızca ve İngilizce eğitim yapmaktadır.

Anadolu statüsünde olan bazı okullar, geçmişten günümüze kadar gelen “Lise” adını koruyarak, adını Anadolu lisesi olarak değiştirmemiştir. Örneğin İzmir’de İzmir Atatürk Lisesi, Aydın’da Aydın Lisesi.

Bu okulların bir kısmı pansiyonlu okullardır. Yabancı dil hazırlık sınıfı statüsü doğrudan Sosyal Bilimler Liselerine mahsus iken, özel bir uygulama ile Türkiye’de 17 Anadolu Lisesi hazırlık + 4 yıllık eğitim olmak üzere 5 yıllık eğitim kurumlardır. Örneğin Ankara Atatürk Lisesi, İstanbul Beşiktaş Kabataş Erkek Lisesi, İzmir Karşıyaka Cahit Kora Anadolu Lisesi…

2019 yılında, merkezi sınav puanıyla Türkiye geneli yüzdelik dilimine göre ilk 20 sırada yer alan Anadolu Liseleri;

1. İSTANBUL - Galatasaray Lisesi Hazırlık + 4 yıl  Pansiyon (Kız/Erkek) Fransızca 0,01

2. İSTANBUL - İstanbul Erkek Lisesi Hazırlık + 4 yıl Pansiyon (Erkek) Almanca 0,06

3. İSTANBUL - Beşiktaş Kabataş Erkek Lisesi Hazırlık + 4 yıl Pansiyon (Erkek) Almanca0,11

4. İSTANBUL - Beşiktaş Kabataş Erkek Lisesi Hazırlık + 4 yıl Pansiyon (Erkek) İngilizce 0,11

5. İSTANBUL - Cağaloğlu Anadolu Lisesi  Hazırlık + 4 yıl    Pansiyon(Kız) Almanca  0,34

6 - İSTANBUL - Hüseyin Avni Sözen Anadolu Lisesi Hazırlık + 4 yıl Pansiyon Yok 136 0,46

7. İSTANBUL - Kadıköy Anadolu Lisesi Hazırlık + 4 yıl Pansiyon (Kız/Erkek) İngilizce 0,7

8. ANKARA - Atatürk Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 0,72

9. İSTANBUL - Haydarpaşa Lisesi Hazırlık + 4 yıl   Pansiyon (Erkek) İngilizce 1,04

10. İSTANBUL - Vefa Lisesi Hazırlık + 4 yıl Pansiyon (Kız) İngilizce 1,26

11. İSTANBUL - Adnan Menderes Anadolu Lisesi                 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 1,29

12. İZMİR - Atatürk Lisesi 4 yıl Pansiyon (Kız/Erkek) İngilizce 1,33

13. İZMİR - Atatürk Lisesi 4 yıl Pansiyon (Kız/Erkek) Almanca 1,45

14. ANKARA - Gazi Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon (Kız/Erkek) İngilizce 1,48

15. İSTANBUL - Pertevniyal Lisesi 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 1,5

16. İZMİR - Atatürk Lisesi 4 yıl Pansiyon (Kız/Erkek) Fransızca 1,61

17. BURSA - Bursa Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon (Kız/Erkek) İngilizce 1,62

18. ANTALYA - Antalya Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 1,63

19. KAYSERİ - Nuh Mehmet Küçükçalık Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 1,84

20. İSTANBUL - Şehremini Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 1,99

2019 yılında, merkezi sınav puanıyla Türkiye geneli yüzdelik dilimine göre en son sırada yer alan 5 Anadolu Liseleri;

1. ŞIRNAK - İdil Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon (Kız/Erkek) İngilizce 28,79

2. BİTLİS - Ahlat Selçuklu Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon (Erkek) İngilizce 29,55

3. ŞIRNAK - Şırnak Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon (Erkek) İngilizce 31,91

4. ŞIRNAK - Recep Tayyip Erdoğan Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 33,62

5. ŞANLIURFA - Viranşehir Anadolu Lisesi 4 yıl Pansiyon Yok İngilizce 34,33

Yukarıda, merkezi sınav puanı ile öğrenci alan Anadolu Liseleri hakkında bilgi verilmiştir. Birde Ortaöğretim Başarı Puanı ile öğrenci alan Anadolu Liseler var. Bu liselere öğrenciler ikamet adresinin bulunduğu ilçe sınırları içinde başarı puanına göre öğrenci yerleştirilecektir. Bu okullar “Yerel Yerleştirme” adıyla başvuru sisteminde görünecektir.

Mesleki Teknik Anadolu Liseleri

968 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi eğitim öğretim faaliyetini sürdürmektedir. Mesleki Teknik Anadolu Liseleri her ilde ve ilçede açılan ve mesleki/teknik alanda eğitim veren ortaöğretim kurumlarıdır. 4 yıllık eğitim süresi vardır. Ayrıca ortaöğretim başarı puanıyla 596 okul öğrenci kabul edecektir.

Amacı

1. Öğrencilerin ilgi, yetenek ve becerileri doğrultusunda yetiştirilmesi,

2. Ortaöğretim düzeyinde mesleki ve teknik beceri kazandırılması,

3. Üniversitelerin mesleki ve teknik programlarına öğrenci yetiştirilmesine kaynaklı edilmesi,

4. Öğrencilerin öz güven, öz denetim ve sorumluluk duygularının geliştirilmesi,

5. Öğrencilere çalışma ve dayanışma alışkanlığı kazandırılması,

6. Öğrencilerin bilgi ve becerilerini kullanarak proje geliştirerek bilgi üretebilmelerini,

7. Eğitim, üretim ve hizmette uluslararası standartlara uyulmasını sağlama,

Bu yıl, bu okullara merkezi yerleştirme sınavı puanıyla 40 bin 70 öğrenci alınacak. Bu okulların bünyesinde bazı programlar öğrencilerin ortaöğretim başarı puanıyla öğrenci almaktadır. Bu öğrenciler yerel yerleştirme sistemiyle bu bölümlere yerleşecekler.

Anadolu İmam Hatip Liseleri

Anadolu İmam Hatip Liseleri tüm il merkezlerinde ve ilçe merkezlerinin çoğunluğunda açılan ortaöğretim kurumlarıdır. 4 yıllık eğitim sürecini kapsamaktadır.

Özel Program ve Proje Uygulayan 505 Anadolu İmam Hatip Lisesi eğitim öğretim faaliyetini sürdürmektedir. Bünyesinde Fen ve Sosyal Bilimler Lisesi programı uygulayan sınıflar vardır. Bu sınıflara merkezi sınav puanına göre öğrenci yerleştirilmektedir.

Okulun Amacı

1. Millî ve mânevi değerlerine bağlı, insanlığa faydalı olma idealine sahip, akademik eğitimini almış, karakterli ve güzel ahlaklı insanlar yetiştirmek.

2. Tarihini bilen, kültürel mirasına sahip çıkan, medeniyetimizin değerlerini koruyan; okuyan, düşünen, araştıran, yorumlayan, sorgulayan, yapıcı, üretken, bilgi ve hikmetin yolunda giden gençler yetiştirmek.

3. Teknoloji ve bilginin hızlı gelişimiyle değişen dünyada yabancı dil becerisi edinmiş, farklı ırkları ve kültürleri tanıyan, uluslararası düzeyde akranları ile rekabet edebilecek seviyede bilgi ve kültür sahibi, dünya ve müslüman toplumlar ile iletişim kurabilen, özgüveni yüksek bireylerin yetişmesine katkı sağlamak.

4. Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre akademik, meslekî, sosyal ve kültürel gelişimlerine çok yönlü katkıda bulunmak amacıyla yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel, meslekî, kültürel, sanatsal ve sportif alanlarda yer almalarını sağlamak

(Kaynak: http://dogm.meb.gov.tr/pdf/ImamHatipTanitimKitapcigi.pdf)

Öğrenci ve veliler bakımından sağlıklı ve her iki tarafı da memnun eden bir tercih süreci yaşanır ve sonuçlanır.