Coronavirüs Sonrası Toplumsal Değişim

2020 yılında tüm dünyayı saran salgın hastalık tüm ülkelerin en önemli gündemiydi. Küresel bir sorun, yerel çözümlerle üstesinden gelinmeye çalışıldı. Her ülke kendi geliştirdiği yöntemlerle halkını bu salgın hastalıktan ve ekonomik olumsuz etkilerinden kurtarmaya çalıştı.

Geride bıraktığımız 20. Yüzyılda tüm dünya insanı bir çok siyasal, toplumsal ve ekonomik olaylar yaşadı. Birinci Dünya savaşı (1914-1918), İspanyol Gribi (1918-1920), Dünya Ekonomik Krizi (1929), İkinci Dünya Savaşı (1939-1945), Avrupa’da Ortaya Çıkan İdeolojik Gençlik Hareketi (1960’lı yıllar), Çernobil Faciası (1986), Sovyet Sosyalist Cumhuriyet Birliği’nin Dağılışı (1991) bu olaylar tüm dünyayı etkisi altına alan siyasal, toplumsal ve ekonomik olaylardı.

Coronavirüs salgını, 20 yüzyılda yaşanan olaylardan daha fazla tüm dünyayı etkisi altına aldı. İnsan kayıpları oldu, sağlık sektörü çöken ülkeler oldu, bir çok alanda mal ve hizmet üretimi durdu, insanlar işsiz kaldı, küçük işletmeler kapandı, uzun süre sokağa çıkma kısıtlaması yapıldı, ülke ekonomileri büyük yara aldı, sağlık malzemesi üretimi yapmayan ülkeler sağlık malzemesi bulmakta zorluk yaşadı, ülkeler arası ulaşım seyahat tamamen durdu, bazı ülkelerde halk gösterileri oldu… Ülkemizde sağlık malzemelerinin üretiminin olması, sokağa çıkma yasağına uyma, özellikle sağlık sektörünün iyi işlemesi gibi alanlarda diğer ülkelere göre daha başarılı bir süreç yönetimi oldu.

Coronavirüs, dünyada bir milat olacak. Corona öncesi (CÖ) ve corona sonrası (CS) diye… Özellikle toplumsal, ekonomik ve iktisadi yaşamı derinden etkileyecek.

Yerel ve küresel düzeyde büyük değişimler ortaya çıkacak. Toplumların kültürel yaşamında büyük değişimler yaşanacak. İnsan ilişkileri ve yaşam biçimleri derinden etkilenecek. Ekonomik ve iktisadi alanda üretim ve tüketim düzeni değişecek. Özellikle mal ve hizmet üretimi şekil değiştirecek.

Fiziki paranın hijyen sorunu ve dijital alanda rahat ulaşılabilir olmasından dolayı para yerine kredi kartları daha çok yaygınlaşacak ve dijital para ortaya çıkacak. Böylece, fiziki para insandan uzaklaştırılarak, daha kolay harcanabilir hale getirilecek. Yeni dünya düzeninin en temel argümanı, para insandan uzaklaştırılmalıdır…

Sağlık hizmetinin giderek zorlaşmakta ve maliyeti artmakta. İnsan vücuduna takılan ciplerle uzaktan sağlık kontrolleri yapılacak. Bazı değerlerin ölçümü bu cip sayesinde olacak. Hatta çok ileride uzaktan cip üzerinden insan sağlığına müdahale söz konusu olacak. Bu uygulama dünyanın bazı ülkelerinde kısmen başlandığı bilinmekte.

Dijital cip, daha masum ve daha kabul edilebilir olan sağlık hizmeti alanında kullanıma başlanmasından sonra, giderek zeka ve yaşamın kaydını tutan ve kontrol eden bir kullanım ortaya çıkacak. Yani, sizin üzerinizdeki cip, sizin her davranışınızın istatistiğini tutup, bir kodlama yapacak. Eğer siz, bir uçak yolculuğu yapacaksanız, bu dijital kod sizin hangi mevkide ve konforda uçacağınızın bilgisini verecek. Okul yöneticiliği dönemimde, İspanya Madrid’e proje kapsamında gitmiştim. Dönüşte, pasaportuma bakarak beni ve arkadaşımı ayrı bir bekleme salonuna almışlardı. İşte bunun gibi bir şey…

Dünya insanı artık bundan böyle daha kendine yetebilen ve yeteri kadar ihtiyaç malzemesiyle mikro yaşam tarzına doğru yöneliş olacak. Japonya’daki gibi daha küçük mekanda yaşanılacak. Kentleşmenin getirdiği maliyet giderek azalacak. Böylece ev ofis yaşamı alternatifi ortaya çıkacak.

Bazı toplumlarda, insanları birbirine yakınlaştıran bedensel temaslar kabuk değiştirecek. Özellikle orta asya toplumlarında insan insana sarılmalar giderek daha kontrollü temasa bırakacak. İnsan

ilişkilerinde sıcaklığı ve samimiyeti artıran birlikteliklerde çözülmeler yaşanacak. Bu durum dijital dünyanın getirdiği soğuk insan ilişkilerine hazırlık oluşturacak.

Fiziksel hijyen ve temizlik, tüm kültürlerde giderek önemi artacak. Temizlik maddelerinin üretimi, pazarlaması, kullanımı yaygınlaşacak. İnsan yaşam daha çok endüstriyel üretim maddeleri girecek. Doğal kokunun yerine, endüstriyel kokular alacak.

Her türlü örgün, yaygın ve beceri kazandırmaya yönelik kısa süreli eğitimlere, uzaktan eğitim alternatifi ortaya çıkacak. Dijital araçlar üzerinden eğitim hizmeti verilmeye başlanacak. Uzak eğitim modelleri anlayışı eğitimde önemli bir yükselen değer olacak.

Sanayi ve endüstri alanda, personelin işyerinde istihdamının maliyetini azaltma ve yönetme gücünü ve refleksini geliştirmek için, işyerleri bazı çalışanlarını ev ofis üzerinden istihdam edecek.

Toplu yaşanılan yer ve mekanların önemi ve değeri giderek azalacak. Dijital araçların ses ve görüntü ile insanları yakınlaştırmasından ve hijyen-temizlik hassasiyetinden dolayı bu tür yerler daha az kullanılan mekanlar olacak.

Dijital alanda mal ve hizmet üretiminde büyük bir üretim patlaması olacak. Bu alanda büyük istihdam oluşacak, insan aklı ve enerjisi bu sektöre odaklanınca büyük sermaye ortaya oluşacak. Adeta dijital bir dünya oluşturulacak.

Alışveriş kültürü giderek dijital araçlarla yapılacak. Şimdiki, internet üzerinden yapılan alışverişin daha da gelişmiş hali. Bu alanda devasa bir dijital mal ve hizmet üretiminin yanında, dağıtımdan kaynaklanan iş istihdamı ortaya çıkacak.

Dijital araçların yaygınlaşması tüketimin daha da artması, paranın daha kolay ve hızlı dolaşımı sonucunu doğuracak. Hızlı dolaşım daha çok sermayenin birikmesi demektir. Mesela benim cebimde 100 TL var, ben 15 gün içinde bir gömlek aldım, Gömlek mağazası da 15 gün sonra kumaş aldı. Benim 100 TL iki kez döndü. 100 TL ile beş gün sonra gömlek alırsam, gömlek mağazası da beş gün sonra kumaş alırsa, kumaşçı beş gün sonra ip alırsa, iplikçi de beş gün sonra ip boyası alırsa, boyacı da beş gün sonra boya hammaddesi alırsa, hammaddeci beş gün sonra yarı mamül alırsa, para ne kadar piyasada dönerse, her uğradığı yerde sermaye birikimi oluşur.

Dijital araçların piyasaya hakim olmasıyla, dünyadaki egemen güçlerin hakimiyeti giderek artacak. Ancak bu hakimiyet, toprak işgal etme, boğaz, deniz zapt etme şeklinde olmayacak. Hatta bu tür genişlemeler etkisini kaybedecek. Dijital araçlarla küresel dünya daha kolay yönetilebilir hale gelecek.

Ülke insanı olarak bu değişime hazır olmalıyız. Değişimin getirdiği olumsuzlukları selektif ederek, birey için gerekli olan değişimlere ayak uydurarak dimdik ayakta kalabilmeliyiz.

Coronavirüs deyip geçmeyin, dünyanın altını üstüne getirdi, getirmeye de devam edecek.