Sokak emekçileri Sokak İktisadı Çalıştayı’nda buluştu

İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İzmir Seyyar Esnaf ve Sanatkârlar Meclisi işbirliğiyle düzenlenen Sokak İktisadı Çalıştayı, sokak ekonomisinin farklı alanlarda çalışan aktörlerini buluşturdu. Çalıştayda sokak emekçilerinin hakları, yaşadıkları problemlerin ekonomik ve sosyal kaynakları, bu alanda yapılması gereken hukuki düzenlemeler gibi birçok konu tartışıldı.
Çalıştay, sokak iktisadının kuramsal çerçevesi, sokak iktisadının medya, hukuk ve politika açısından değerlendirilmesi, sokak emekçilerinin deneyimleri ve forum olmak üzere üç ana bölümde gerçekleşti. Çalıştayda tartışmaya açılan konular ve bunlara karşı geliştirilen çözüm önerileri, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nin 21 Mart’ta tüm Türkiye ve dünyaya duyurulacak nihai bildirgesine katkı sağlayacak.

Geniş bir temsiliyet sağlandı
Sokak İktisadı Çalıştayı, bugünün ekonomik koşullarının yarattığı olumsuzlukları en ağır şekilde hisseden seyyar esnaf, sanatkâr ve güvencesiz çalışanları odağına aldı. Bu grupların daha demokratik, adil ve eşit ekonomik koşullarda yaşama ve çalışmaları için politikalar üretmeyi amaçlayan çalıştay, geniş bir katılımla düzenlendi.
Çalıştaya akademisyen, hukukçu, araştırmacı, medya mensubu ve siyasetçilerin yanı sıra sivil toplum kuruluşu, seyyar esnaf ve sanatkârlar derneği ile kooperatif temsilcileri katılım gösterdi. Buluşmaya Dr. Osman Sirkeci, Prof. Dr. Kamuran Elbeyoğlu, Prof. Dr. Nurseren Tor, İstanbul Şişli Belediyesi Meclis Üyesi Av. Emin Vahap Şimşek, İstanbul Roman Topluluğu’nu temsilen Bahattin Turnalı, Esnaf ve Sanatkârlar Meclisi’ni temsilen Evren Laçin, Ege Geri Dönüşüm Kooperatifi’ni temsilen Erhan Laçin, İzmir Büyükşehir Belediyesi Zabıta Amiri Turgay Günay, Eski İzmir İl Kültür Müdürü Yusuf Ziya Ulusoy, İz Medya Genel Koordinatörü Özgür Coşkun, Sosyal Demokrat Yerel Yönetimler Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Özer Doğan, emekli öğretmen ve ikinci el eşya satıcısı Servet Sabak ve İzmir Seyyar ve Suriyeli Göçmenler Dayanışma Derneği Başkanı Muhammed Saleh katıldı. Prof. Dr. Huriye Toker, Ulusal Hindistan Sokak Satıcıları Konfederasyonu Kurucu Başkanı Arbind Singh ve avukat Nandita Haksar ise video mesaj yoluyla buluşmaya katkılarını sundu.

“Sokak ekonomisi girişimcilik ikliminin doğum yeridir”
Sokak ekonomisti Dr. Osman Sirkeci, Sokak İktisadı Çalıştayı için kapsamlı bir sunum yaparak sokak ekonomisi kavramı, sokak ekonomisinin tarihsel süreci ve ülke ekonomisine katkısı gibi alanlara değindi. Sirkeci, “İkinci yüzyılın iktisat politikalarında ‘sokak emekçileri olmazsa olmaz’ diyen bir İzmir Büyükşehir Belediyesi var. Milyonlarca kişiyi kapsayan ve milyonlarca liralık değerler yaratan bir kümeyi şu anda İzmir’de ele alıyoruz” diyerek sokak ekonomisi kavramını şu cümlelerle tanımladı: “Sokak ekonomisi günlük yaşamın ve geleceğin de ayrılmaz parçasıdır, piyasa ekonomisinin aksaklıklarının tamircisi, noksanlıklarının gidericisidir. Sokak ekonomisi düşük maliyetli birincil istihdam kaynağıdır ve düşük maliyetli, mikro ölçekli kütlesel ürün üretiminin güvencesidir. Sokak ekonomisi en yaygın girişimcilik okuludur. Sokak ekonomisi, serbest piyasanın sıfır bürokrasi ile en kolay girişimcilik sektörüdür. Sokak ekonomisi girişimcilik ikliminin doğum yeri ve yaşam alanıdır.”

“Sanatı araç olarak kullanmaya karar verdim”
Prof. Dr. Nurseren Tor, 2019 yılında Mersin Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde öğrencileriyle yaptığı çalışmayı anlattı. “Uray Art” isimli çalışmanın eskiden Mersin’in en işlek yerlerinden biri olan Uray Caddesi’nin tekrar bilinir olması ve tarihinin yaşatılması için yapıldığını belirten Tor, projeyi şöyle açıkladı: “Proje kapsamında tüm resimlerimizi caddede artık kullanılmayan eski binalara, sokaklara yerleştirdik. Amacımız Uray Caddesi’ni tekrar görünür hâle getirmekti, kent hafızasını canlandırmaktı. Tarihi binaların kurtarılması gerekiyor, sosyal alanlar oluşturulursa bu evler kullanılmaya ve canlanmaya başlayacak. Sanatı, sokaklar için bir araç olarak kullanmaya böyle karar verdim.”

“Hukuki düzenleme gerekiyor”
Toplantıya İstanbul Roman Topluluğu’nu temsilen katılan Bahattin Turnalı, sokak emekçilerinin çalışma yaşamlarının hukuki olarak düzenlenmesi gerektiğine vurgu yaparak şöyle konuştu: “Kumar oynayana da, çekçeği ile sokakta çalışan emekçiye de idari para cezası yazılıyor. Yoksul olmak suç mudur? Bu noktada hukuki bir düzenleme yapılması gerekiyor.”

“İzin kavramı netleştirilmeli”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Zabıta Amiri Turgay Günay, mevzuatta yer alan “izin” kavramındaki boşluğun yarattığı problemi şu sözlerle anlattı: “Belediye zabıtasının birçok görevi var. Bunlardan biri de ‘izinsiz' seyyar satıcıları faaliyetten men etmek. Önemli olan burada ‘izinsiz’ ibaresi. Neye göre izin veriyoruz, kim izin veriyor, burada bir boşluk var. Kimin izin vereceği belirtilmemiş. Bunun çözüm noktası mevzuatta yapılacak değişikliktir. İzin kavramını düzenlersek satıcıyı denetleme mekanizması iyileşir, satıcının ekonomik kazancı iyileşir, zabıta ve seyyar satıcı arasındaki tartışmalar son bulur ve en önemlisi de toplumsal barış sağlanmış olur.”

“Bu toplantı bizi umutlandırdı”
Toplantıya Ege Geri Dönüşüm Kooperatifi’ni temsilen katılan Erhan Laçin, “Bugün burada tüm Türkiye’ye ilham olması gereken bir toplantıdayız. İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi vesilesiyle sokak emekçilerinin seslerini, düşüncelerini ve beklentilerini dile getiriyoruz. Bu toplantı bizi bir kez daha umutlandı. Milyonlarca güvencesiz sokak emekçisi olarak ülke ekonomisine sunduğumuz istihdam ile biz varız, buradayız. Ülke ekonomisinin yüzde onunu oluşturan sokak ekonomisine dair mali ve ekonomik politikalar oluşturulmalı ve bunlar ikinci yüzyılın iktisat politikaları arasında yerini almalıdır” dedi.

12 maddelik talep listesi sunuldu
Sokak İktisadı Çalıştayı’na Esnaf ve Sanatkârlar Meclisi’ni temsilen katılan Evren Laçin, “Dünya değişiyor sokaklar neden değişmesin? Eskiden sokakta çalışanlar suç işliyormuş gibi görülürdü, biz tam tersi suç işlemiyor ekonomiye katkı sağlıyoruz. Burada alınan kararlar cumhuriyetin ikinci yüzyılında bizim hayatlarımızı değiştirecek, bu yüzden birçok talebimiz var” diyerek 12 maddelik bir liste sundu.
Listede Esnaf Bakanlığı kurulması, dijital kayıt sistemi, sağlık ve sosyal güvence, ikinci el ürün satanlar için kapalı pazar yerlerinde satış izni, geri dönüşüm sektöründe sokakların daha aktif kullanımı için öneriler, insan onuruna yaraşır çalışma hakkı, oda ve birlik kurma yetkisi, sosyal güvenceye sahip olmak, eğitim hakkının sokakta çalışan esnafa göre düzenlenmesi, mali destek programı, oda ve aidat borçları için sicil affı, kesilen tüm cezaların ve vergi borçlarının affı gibi birçok madde yer aldı.

“Sokak ekonomisinden geçinen insanlara kulak verilmeli”
İstanbul Şişli Belediyesi Meclis Üyesi avukat Emin Vahap Şimşek, yeni politikalar belirlenirken geçimini sokaktan sağlayan emekçilerin taleplerinin dinlenmesi gerektiğine vurgu yaparak şöyle konuştu: “Sokakta çalışan vatandaşlar için hukuki düzenleme yapılmalı, ama neye göre yapılmalı? Devletler, yerel yönetimler faaliyetlerini yürütürken doğru sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklere göre politikalar belirlemeli. Yapılacak stratejik planlamayı ancak toplumdaki doğru verileri toplayarak oluşturabiliriz. Yoksa yaptığımız düzenlemeler hiçbir derde çare olmaz. Bugün nasıl bu toplantıda sokak ekonomisinden geçim sağlayan insanlar buradaysa ve biz onları dinleyerek çözüm bulmaya çalışıyorsak politikalar belirlenirken de bunun yapılması lazım.”

Kongre 15-21 Mart’ta
Sivil, şeffaf ve tam katılımcı bir girişim olan İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi, 15-21 Mart 2023 tarihleri arasında düzenlenecek. Kongrenin sonucunda yeni yüzyıla yön verecek politika önerileri tüm Türkiye ile paylaşılacak.
Yedi gün sürecek İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nin programında ana oturumlar, delege buluşmaları, forumlar ve sanatsal faaliyetler bulunuyor.
6 Şubat 2023'te yaşanan büyük deprem felaketinin ardından 15-21 Mart tarihlerine ertelenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi'nin programına depreminin yarattığı yıkımın uzun vadeli sonuçları hakkında kapsamlı müzakereler dâhil edildi. Programa doğayla uyumlu ve afetlere dirençli kentlerin yaratılması, afet yönetimi gibi birçok farklı oturum eklendi.

Kongrenin sekretaryası İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İzmir Planlama Ajansı (İZPA) tarafından yürütülüyor. İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi ile ilgili tüm bilgiler için iktisatkongresi.org'u ziyaret edebilirsiniz.