Prof. Dr. Yeşil Çeliktaş ve ekibi çip üstü meme kanseri modeli geliştirdi

EÜ Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Özlem Yeşil Çeliktaş tarafından yürütülen “Yeni Terapötiklerin Test Edilmesi İçin 3B Biyomimetik Meme Kanseri İnvazyon Modeli” başlıklı proje Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Uluslararası İşbirliği Projeleri Araştırma Destek Grubu (UPAG) Polonya Ulusal Araştırma ve Geliştirme Merkezi (NCBR) tarafından desteklendi. Projede geliştirilen çip üstü meme kanseri modeliyle meme kanserinin yayılım gösterme sürecindeki farklı aşamaları en iyi şekilde taklit edilirken, hayvan denemelerinin de azaltılması hedeflendi.

Ege Üniversitesinin sağlık alanında Türkiye’nin referans merkezi olduğuna dikkat çeken Rektör Prof. Dr. Necdet Budak, “Üniversitemiz, diğer birçok alanda olduğu gibi sağlık hizmetleri alanında da ülkemizin referans merkezlerinden birisi. Egeli akademisyenlerimiz tarafından geliştirilen projelerle, sağlıkta alternatif birçok tanı ve tedavi yönetimi ortaya koyarak, yeni başarılara imza atmaya devam ediyoruz. Bu kapsamda Biyomühendislik Bölümü öğretim üyemiz Prof. Dr. Özlem Yeşil Çeliktaş tarafından yürütülen projeyle çip üstü meme kanseri modeli üretildi. Çip üstü meme kanseri modeli, potansiyel tedavi edicilerin etkinliğinin değerlendirilmesi için güçlü bir klinik öncesi uygulama alanı aracı niteliğinde olacak. Başarısı dolayısıyla Prof. Dr. Yeşil Çeliktaş hocamızı ve ekibini tebrik ediyorum” diye konuştu.

“Meme kanseri mekanizmaları en iyi şekilde anlaşılmalı” Meme kanseri ve araştırma süreçleri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Özlem Yeşil Çeliktaş, “Meme kanseri, dünya çapında kadınlar arasında en sık görülen kanser olmakla birlikte, ne yazık ki en çok ölüme sebep olan kanserlerden de birisi. Pek çok farklı tipe sahip olan meme kanseri mekanizmaları en iyi şekilde anlaşılmalı. Çünkü elde edilecek sonuç, kansere karşı geliştirilecek olan tedaviyi de belirleyici nitelikte. Meme kanserinin karmaşık mekanizmalarının anlaşılması için araştırmanın in vivo koşullarda, yani bütün bir organizmanın üzerinde yapılması gerekir. Normal mekanik, fiziksel ve biyokimyasal işlevlerde ortaya çıkan bozuklukların en doğru şekilde taklit edilmesi ancak hücre bazlı sistemlerle mümkün olur. Sıklıkla kullanılan 2 boyutlu hücre kültürleri hücrelerarası ve hücre-matriks etkileşimleri gibi in vivo koşulları taklit etmekte yetersiz kaldığı için son zamanlarda 3 boyutlu hücre kültürleri ilgi odağı oluyor” dedi.

Prof. Dr. Yeşil Çeliktaş, “Kanser biyolojisinin anlaşılması ve ilaç geliştirmeye yönelik çalışmalarda hücre kültürü çalışmalarını takiben gerçekleştirilen hayvan denemelerinin yerini in vivo’ya alternatif sistemler aldı. Bu gelişmede benzerlik, maliyet, zaman, etkinlik, güvenlik ve etik prensipler gibi birçok faktör etkili oldu. 2021 tarihli ‘FDA Modernizasyon Yasası (HR 2565)’ da meme kanserine karşı geliştirilecek bir ilacın etkinliğini ve güvenliğini belirlemede hayvan denemelerine alternatif olarak çip üstü organ sistemleri ve mikrofizyolojik sistemler yenilikçi bir yaklaşım sundu. Biz de Modernizasyon Yasası ile ilişkili olarak ürettiğimiz projemiz kapsamında çip üstü meme kanseri modeli geliştirdik. Bu model sayesinde meme kanserinin invazyon, intravazasyon gibi farklı yayılım gösterme aşamalarının en iyi şekilde taklit edilmesini sağladık. Böylelikle hayvan denemelerini de mümkün olduğunca azaltmayı amaçladık. Ayrıca geliştirdiğimiz çip üstü meme kanseri modeli, potansiyel tedavi edicilerin etkinliğinin ve güvenliğinin değerlendirilmesi için güçlü bir klinik öncesi uygulama alanı aracı niteliği taşıyor” diye konuştu.