Olay yeri inceleme dizileri adli bilimlere olan ilgiyi artırdı

İzmir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı koordinatörlüğünde, İzmir Üniversitesi Hukuk Kulübü ve Kariyer Hukuk Derneği işbirliği ile düzenlenen ‘Farklı Bakış Açıları ile Cinayet Dosyaları’ isimli panel İzmir Üniversitesinde, öğrencilerin yoğun katılımı ile gerçekleşti. Türkiye ve dünyadaki ilginç cinayet dosyalarının masaya yatırıldığı panelin açılış konuşmasını İzmir Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. M. Merdan Hekimoğlu yaptı. İki oturumdan oluşan panelde, Prof. Dr. Nevzat Alkan, ‘Ölüm yerinin tıbbi açıdan değerlendirilmesi’, Avukat Ahmet Sinan Sürücü, ‘Cinayet dosyalarında müdafinin önemi’, Doç. Dr. Yusuf Yaşar, ‘Bir cinayet olgusuna kriminolojik bakış’, Prof. Dr. Ekin Özgür Aktaş,  ‘Otopsi ve otopsi sonrası incelemeler’, Dr. Ekrem Malkoç, ‘Romanlarda ve TV Dizilerinde Kriminalistik İncelemeler’, İzmir 3. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Hâkim Ömer Faruk Ceylan ise ‘Hâkim bakış açısıyla cinayet dosyası’ konularındaki görüşlerini aktardı.

Ekonomik durumu ve eğitim seviyesi ortalamanın üzerinde

Türkiye ve dünyada pek çok insanın hayatını kaybetmesi ile sonuçlanan terör saldırıları, canlı bomba olan insanlar hakkında soru işaretlerini yeniden gündeme getirdi. Canlı bombaların, psikoza sokulmuş ya da ilaç etkisi altında beyinleri yıkanan kimseler olduğunu ifade eden Doç. Dr. Yusuf Yaşar, bu durumun gelecekte suç bilimi ile ilgilenenlerin üzerinde duracağı bir konu olduğunu belirtti. Yaşar, “Son dönemlerde ortaya çıkan vahşi hislerle adam öldürme vakalarında ve seri katillerin ortaya çıkma süreçlerinde, dış etkilerin varlığı ya da yokluğu konusunda araştırma yapılmasının zamanı geldi. Canlı bombalar da bu kapsamdadır” ifadelerini kullandı.

Prof. Dr. Nevzat Alkan ise 181 canlı bomba üzerinde yapılan bir araştırmaya göre canlı bombaların yüzde 50’den fazlasının ekonomik durumu ve eğitim seviyesinin ortalamanın oldukça üzerinde yer aldığını belirtti.

Programlar suçun tanınmasında etkili

Son dönemde toplumun büyük bir kesimi tarafından ilgi ile izlenen olay yeri inceleme dizileri ve bazı televizyon programlarını değerlendiren Prof. Dr. Alkan, bu dizilerde yaratılan içeriğin yalnızca yüzde 40’ının doğru, yüzde 60’ının ise konunun çarpıcı hale gelmesi için oluşturulan senaryolardan ibaret olduğunu söyledi. Normal olaylar üzerinden yürütülen belgesellerin, daha doğru bir içeriği yansıttığını vurgulayan Alkan, “Mevcut dizi ve belgeseller, adli tıp ve adli bilimler alanlarının toplum tarafından tanınmasını sağlıyor. Bir de Müge Anlı örneği var. Bu programlara kötü ya da iyi diyen de var ama ben bu programları önemsiyorum” dedi. Dizi ve programlar sayesinde, yaşadıkları olayların suç unsuru taşıdığını fark edip, suç duyurusunda bulunan kişilerle karşılaştıklarına değinen Prof. Dr. Alkan “Müge Anlı’nın yaptığı tarzdaki programlar, toplumda kuşkucu bakış açısı yaratıyor. Olay yeri inceleme dizilerinde ortaya çıkanlar ise beklentiyi artırıyor. İnsanlar bir kıl ile her şeyin çözülmesini bekliyor” dedi.

CSI etkisi ortaya çıktı

Romanlarda ve televizyon dizilerinde kriminalistik incelemelerin ne şekilde yansıtıldığını anlatan Jandarma Kriminal Laboratuvar Amirliği görevinden emekli İzmir Üniversitesi öğretim görevlisi Dr. Ekrem Malkoç da, bu tür dizilerin yaygınlaşmasının ardından ‘CSI etkisi’ denilen bir kavramın ortaya çıktığını söyledi. Malkoç, “Bu dizilerin, izleyici veya adli mekanizmalardaki karar vericiler üzerinde bırakmış oldukları ve bilimsel değeri bulunmayan, her türlü davada suçluları beraat ettirme ve hüküm kararı vermeme eğilimleri, CSI etkisi olarak tanımlanıyor. Bu, henüz akademik inceleme konusu olmuş değil. 2006 yılında bu dizilerin izlenme oranlarının incelendiği bir çalışmaya göre bir gecede 30 milyon kişinin CSI dizisi izlediği ortaya çıktı. 70 milyon kişi de yayınlanan üç CSI dizisinden en az bir tanesini izlemiş. Bir gecede bu kadar kişinin bu dizileri izlediği göz önüne alındığında bu etkinin ortaya çıkması çok doğal olarak görünüyor” açıklamasında bulundu.

Otopsiyi uzmanlar yapmalı

Panelde, otopsi ve otopsi sonrası incelemeler konusundaki değerlendirmelerini aktaran Prof. Dr. Ekin Özgür Aktaş ise kişilerin ölüm sebebini ortaya koyan otopsi işleminin hukuki süreci etkileyen hayati öneme sahip olduğunu belirtti ve şunları aktardı: “Ölü muayenesine kapalı otopsi deniliyor fakat bu doğru değil. Otopsi yapılıyorsa profesyonel ekipler tarafından yapılmasının zorunlu hale getirilmesini istiyoruz, bu amatör kişilerin yapabileceği bir işlem değil. Otopsi, yapılması zorunlu işlemlerden biri olmasına rağmen Türkiye’de çoğu zaman yapılamıyor. Bu yüzden de hukuk sürecinde ortaya atılan iddiaları kanıtlamak için yıllarca çaba harcanıyor.”