İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi'nden okula düşen vinç ile ilgili açıklama

"Şehrimizin Karşıyaka İlçesi’nde Mavişehir Bölgesi’nde AVM ve rezidansyapımında kullanılan yaklaşık 50 metre yüksekliğindeki 3 adet kule vincinden bir tanesi, 29 Kasım 2016 Salı günü sabaha karşı saat 4 civarında hemen yanındaki Emlakbank Süleyman Demirel Anadolu Lisesi’nin çatısına devrildi. Okulun spor salonu ve iki dersliği büyük maddi zarara uğradı. Eğitim ve öğretim saatleri dışında, öğrencilerin bulunmadığı bir zamanda iş kazasının meydana gelmesi, büyük bir facia yaşanmasını önledi. İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubemizin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Komisyonunda görevli iş güvenliği uzmanı inşaat mühendisleri, iş kazasının ardından gün içerisinde kaza mahalline giderek teknik incelemelerini yaptı, hem okul hem de inşaat firmasının yetkilileri ile görüştü.

İnşaat sektörü, iş kazalarının çok sık olması, can ve mal kayıplarının ciddi boyutlarda olması bakımından Türkiye’de iş ve çalışma sektörleri arasında ilk sıralarda bulunmaktadır. Son yıllarda inşaat sektörünün en önemli ekipmanların biri olan kule vinçler, tüm şantiye alanına erişebildikleri ve yüksekte çalışmayı gerektirdikleri için en çok tehlike meydana getiren iş makinelerindendir. Kule vinçlerin meydana getirdiği iş kazalarına sebep olan etkenler başta olumsuz çevresel koşullar ve insan hatalarıdır. Kule vincin kurulacağı alanın altyapısından, üzerindeki emniyet sistemlerinin çalışır durumda olmasına, kullanma talimatlarına uygun kullanılmasından, periyodik bakımlarının yapılmasına kadar geniş bir yelpazede insan etkiside çok önemlidir. Ülkemizde yaralanmalı, ölümlü ve ağır maddi hasarlı kule vinç iş kazalarının başında devrilmeler gelmektedir. Bu işkazaları, maddi kayıpları en fazla kazalar arasındadır. Genellikle kule vincin kurulacağı tabanın altyapısının teknik gereksinimlere uygun olarak düzenlenmemesi nedeniyle devrilme meydana gelmektedir. Tabanda erozyon veya toprak kayması (göçmesi) ya da hatalı betonarme altyapının kırılması kule vinçlerin devrilmelerine sebep olabilmektedir. Kule vinçlerin asgari yüksekliklerinin 40 metre civarında olması işin ciddiyetinin en önemli göstergesidir. Kule vinçlerin tecrübeli ve eğitimli özel bir ekipçe kurulmaktadır. Kule vincinüzerine kurulacağı betonarme altyapı, üreticiden sağlanan özelliklerine uygun olarak inşaat firması tarafından hazırlanmaktadır. Hazırlanan altyapı üzerine kule vincin taban elemanı milimetrik ölçülerde titizlikle ve hassas terazisinde yerleştirilmektedir. Teknik talimatlar doğrultusunda mobil vinç kullanarak sırasıyla yerleştirilerek, betonarme kaide ile mekanik bağlantılar yapılmaktadır. Modüller arasında cıvata-somun bağlantıları uygun tork değerlerinde sıkılarak vinç gövdesi meydana getirilmektedir. Beton taban ağırlıkları uygun şekilde yerleştirilmektedir. Belirli bir yükseklikten sonra vincin gövdesinin salınımını azaltmak ve gövdeyi kuvvetlendirmek için inşaat yapısının uygun yerlerinden vinç-bina bağlantı kolonları yapılmaktadır. Kule vincin en yüksek noktasına yerleştirilen anemometreile rüzgâr hızı ölçümleri yapılmaktadır. Periyodik kontrol ve bakımları mevzuata ve standartlara uygun yapılmaktadır. Kule vinçler her kurulduklarındayetkili kişiler tarafından bakım ve kontrol yapılmalıdır. Mesai sonunda çalışma bitiminde bütün kontroller yapılarak kanca yukarı çekilmekte ve vinç emniyet freni açılarak enerjisi kesilerek kabine kimsenin erişemeyeceği şekilde terkedilmektedir. Yağmur, fırtına ve rüzgar gibi olumsuz hava koşullarında gerekli tedbirler alınmaktadır. Kulevinçlerin mesai bitimlerinde rüzgâr sebebi ile devrilmemeleri için rüzgâr frenleri açılarak serbest dönüşe bırakılmaktadır. Rüzgâr hızı 72 km/saat hızı aştığı durumda rüzgâr freni açılarak serbest dönüşe bırakılmazsa şiddetli rüzgârda üst kısmı dönmeyen vinç, devrilebilmektedir. Kule vinçlerin emniyet sistemlerinin sürekli olarak çalışır durumda olması ve her bakım işleminde mutlaka kontrol edilmesi gerekmektedir. Kule vincin kurulduğu zeminin, Mavişehir’in genelinde de olduğu gibi taşıma gücü düşük zayıf zemin olması ve bu olumsuz duruma ilave olarak yoğun yağışın da etkisiyle zeminde toprak kayması (göçmesi) meydana gelmiş olması ihtimali, tespitimiz sonucu tarafımızca gözardı edilmemektedir. Bunun yanı sıra, kule vincin fırtınada devrilmemesi için açılması gereken rüzgâr frenlerinin açılmaması sonucu vincin serbest dönüşe bırakılmamış olması ihtimali de tarafımızca düşünülmektedir. Vinç üreticisi firma yetkililerinin ve iş müfettişlerinin teknik tespitleri, güvenlik kameralarının görüntülerinin incelenmesi sonucu herhangi bir ihmalin olup olmadığı, bina yapımı sırasında taşıyacağı en büyük yüke,kurulduğu alanın zemincinsine, hava şartlarına ve diğer etkisi altında kalacağı olumsuz etkilere göre kurulması gereken kule vincin, devrilmesinde teknik olarak uygunsuzluk olup olmadığı ve eksikliklerin bulunup bulunmadığı belirlenerek iş kazasının kök nedenine ulaşılacaktır. Kule vinç kurulacak şantiyelerde inşaat ruhsatı verilmesi sırasında inşaat şirketlerinin vincin altındaki zeminin etüdün, vinç temel projesi,kule vinci kurma ve sökme planları mutlaka istenmeli ve kontrol edilmeli, kule vincin kurulacağı zemin yapısının etüdü projelendirme firmasına bina ile birlikte yaptırılmalı, vinç altyapısının betonarme özelliği belirlenmelidir. Kule vinçlerin mesai bitimlerinde rüzgâr sebebi ile devrilmemeleri için operatör tarafından rüzgâr frenlerinin açılarak serbest dönüşe bırakıldıkları mutlaka işveren veya vekili tarafından da kontrol edilmelidir."